ثبت اختراع یکی از مهم‌ترین مراحل حفاظت از ایده‌ها و نوآوری‌های مخترعین است که نقش بسزایی در توسعه علمی و صنعتی کشور دارد. اظهارنامه ثبت اختراع سندی رسمی است که متقاضی با تنظیم و ارائه آن، درخواست حمایت قانونی از اختراع خود را ثبت می‌کند. آشنایی با مراحل تنظیم، مدارک لازم، هزینه‌ها و روند پیگیری اظهارنامه ثبت اختراع، برای هر مخترعی ضروری است تا بتواند حقوق خود را به بهترین شکل تضمین کند و از مزایای قانونی بهره‌مند شود. در این مقاله به صورت جامع به این موضوعات پرداخته شده است تا راهنمای کاملی برای متقاضیان فراهم شود. برای دریافت مشاوره تنظیم اظهارنامه مالیاتی می توانید با کارشناسان مباشر تماس بگیرید.

اظهارنامه ثبت اختراع چیست؟

اظهارنامه ثبت اختراع سندی است که برای درخواست حمایت قانونی از یک اختراع به مرجع ثبت ارائه می‌شود. این اظهارنامه باید به طور دقیق موضوع اختراع مورد درخواست حمایت را مشخص کند، زیرا اختراع تنها زمانی مورد حمایت قرار می‌گیرد که به ثبت برسد. اظهارنامه باید به زبان فارسی و در سه نسخه تهیه شود و هیچ گونه لاک‌گرفتگی، قلم‌خوردگی یا پارگی در آن وجود نداشته باشد. پس از ذکر تاریخ تنظیم، تمام صفحات باید توسط متقاضی یا نماینده قانونی وی امضا شود. در صورت چند نفر بودن متقاضی و عدم تعیین سهم هر یک، حقوق ناشی از اظهارنامه یا گواهی ثبت به طور مساوی تقسیم خواهد شد. مالک اظهارنامه فرد یا سازمانی است که اختراع به نام او ثبت شده باشد. علاوه بر فرم مخصوص که طبق آیین‌نامه اجرایی قانون باید تکمیل شود، اظهارنامه شامل خواسته‌ها، شرح اختراع، ادعاهای اختراع، خلاصه‌ای از شرح و در صورت نیاز، نقشه‌های مربوط به آن است. اداره ثبت اختراعات مرکز مالکیت معنوی قوه قضائیه ایران مسئول دریافت و رسیدگی به این اظهارنامه‌ها است.

مقاله مرتبط: اظهارنامه مالیاتی گروه سوم چیست؟

اهمیت و کاربرد اظهارنامه ثبت اختراع

با ثبت اظهارنامه، مخترع اجازه بهره‌برداری صنعتی و تجاری از اختراع خود را به دست می‌آورد و حق انحصاری تولید، صادرات، عرضه و فروش محصول مبتنی بر اختراع به وی اعطا می‌شود. همچنین این ثبت، امکان انتقال حقوق مادی و امتیازات اختراع به دیگران را فراهم می‌کند و به مخترع اجازه می‌دهد از حقوق مالکیت فکری مانند کپی رایت بهره ببرد. علاوه بر این، ثبت اختراع موجب افزایش ارزش تجاری اختراع و فرصت‌های مالی می‌گردد و دسترسی به تسهیلات بنیاد ملی نخبگان و شرکت‌های دانش بنیان را میسر می‌سازد. مخترع می‌تواند در جشنواره‌ها و مسابقات ملی و بین‌المللی شرکت کند و در زمینه ادامه تحصیل و اشتغال در شرکت‌های معتبر داخلی و بین‌المللی موفق‌تر عمل نماید. در نهایت، ثبت اظهارنامه ثبت اختراع با ایجاد حق انحصاری، از سوءاستفاده و تقلید دیگران جلوگیری کرده و امنیت فکری و اقتصادی مخترع را تامین می‌کند.

مقاله مرتبط: اظهارنامه مالیاتی چیست؟

مدارک لازم برای تنظیم اظهارنامه ثبت اختراع

اظهارنامه باید شامل موارد زیر باشد: مشخصات متقاضی:

• برای اشخاص حقیقی: نام، شماره ملی، نشانی، کد پستی، تابعیت و سمت متقاضی.
• برای اشخاص حقوقی: نام، نوع فعالیت، اقامتگاه، محل و شماره ثبت، تابعیت، مرکز اصلی و در صورت نیاز سایر شناسه‌ها.

مشخصات نماینده قانونی (در صورت وجود): نام، شماره ملی، نشانی و کد پستی.

مشخصات دریافت‌کننده ابلاغ‌ها در ایران: نام، اقامتگاه و کد پستی (اگر متقاضی خارج از کشور است).

مشخصات مخترع: نام، نشانی و شغل (در صورتی که متقاضی شخص مخترع نباشد). در صورتیکه متقاضی خود مخترع باشد، اطلاعات کامل‌تری مانند رشته فعالیت ذکر می‌شود.

عنوان اختراع: باید بین سه تا ده کلمه بوده و ماهیت اختراع را به طور دقیق و مختصر بیان کند. استفاده از کلمات کیفی مانند «بهتر» توصیه نمی‌شود.

اطلاعات مربوط به حق تقدم: تاریخ، محل و شماره اظهارنامه یا گواهی اختراع در صورت درخواست حق تقدم.

اطلاعات اظهارنامه اصلی: در صورت تکمیلی بودن اختراع.

تعداد صفحات توصیف، ادعاها، خلاصه و نقشه‌ها. تعیین طبقه اختراع: بر اساس طبقه‌بندی بین‌المللی اختراعات (IPC) که شامل هشت دسته اصلی می‌شود.

ضمائم اظهارنامه:

• شرح اختراع.
• ادعا یا ادعاهای اختراع.
• خلاصه شرح اختراع.
• نقشه‌ها (در صورت نیاز).
• مدارک هویتی مخترع و متقاضی (کپی کارت ملی و صفحه اول شناسنامه).
• درخواست کتبی در صورت تمایل مخترع به عدم ذکر نام خود.
• مدارک مربوط به حق تقدم که باید همزمان یا ظرف ۱۵ روز پس از تسلیم اظهارنامه ارائه شود.
• رسید پرداخت هزینه‌های قانونی.
• مدارک نمایندگی (وکالتنامه)، در صورت مراجعه نماینده قانونی.

تمام صفحات باید توسط مخترع یا مخترعین امضا شود و در صورت مالکیت حقوقی، مطابق اساسنامه شرکت امضا و مهر شود.

مقاله مرتبط: انواع اظهارنامه مالیاتی

مراحل ثبت و ارسال اظهارنامه اختراع

مراحل ثبت اظهارنامه به صورت الکترونیکی به شرح زیر است:

1. ورود به سامانه مرکز مالکیت معنوی به آدرس https://iripo.ssaa.ir.
2. انتخاب خدمات الکترونیکی و سپس «اظهارنامه ثبت اختراعات».
3. ثبت نام یا ورود به حساب کاربری.
4. کلیک روی گزینه ثبت اظهارنامه.
5. پذیرش تعهدنامه مربوط به مواعد قانونی.
6. انتخاب نوع اظهارنامه (جدید یا ضمن اعتراض).
7. بارگذاری مدارک هویتی متقاضی (کارت ملی، شناسنامه، روزنامه رسمی برای حقوقی‌ها).
8. تعیین دریافت‌کننده ابلاغ‌ها برای دریافت پیامک و ایمیل.
9. وارد کردن مشخصات فنی اختراع شامل نام، شرح دقیق و نقشه‌ها (در صورت نیاز).
10. ثبت ادعانامه اختراع با جملات واضح، بدون ارجاع مستقیم به نقشه یا جزئیات روش اجرا.

اظهارنامه و مدارک می‌توانند به صورت حضوری، پستی یا الکترونیکی ارسال شوند. متقاضی می‌تواند تا پیش از ثبت نهایی اظهارنامه، آن را مسترد کند.

مقاله مرتبط: جرایم عدم ارسال اظهارنامه مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی

نکات مهم در تنظیم اظهارنامه ثبت اختراع

• اظهارنامه باید به زبان فارسی، در سه نسخه و بدون هیچ نقص ظاهری تنظیم شود. مدارک ضمیمه شده به زبان خارجی باید همراه ترجمه فارسی ارائه شوند.
• تمام صفحات باید توسط متقاضی یا نماینده قانونی امضا گردد. شرکت‌ها باید طبق اساسنامه توسط صاحبان امضا امضا و مهر شود.
• عنوان اختراع باید جامع، واضح و بین ۳ تا ۱۰ کلمه باشد و از کلمات کیفی اجتناب گردد.
• شرح اختراع باید علمی و دقیق بوده و حوزه کارکرد، هدف، اجزا، دسته‌بندی بازار و تفاوت با روش‌های پیشین را به روشنی توضیح دهد، به گونه‌ای که فردی با دانش معمولی آن را درک کند. همچنین خلاصه‌ای ۷۰ تا ۲۰۰ کلمه‌ای شامل زمینه فنی، مشکل و مزیت اصلی باید ارائه شود.
• ادعانامه باید نشان دهد اختراع جدید، نوآور و کاربردی است و تفاوت آن با موارد مشابه صریحاً بیان گردد.
• نقشه‌ها و نمودارها در صورت نیاز باید به اظهارنامه ضمیمه شوند.
• تاریخ و امضا توسط مخترع باید در اظهارنامه قید شود.
• در صورت وجود نقص، مرجع ثبت از متقاضی درخواست اصلاح ظرف ۳۰ روز (برای داخل کشور) یا ۶۰ روز (برای خارج کشور) را می‌کند. در صورت عدم اصلاح، اظهارنامه کان‌لم‌یکن تلقی می‌شود.
• متقاضی می‌تواند حق تقدم خود را بر اساس کنوانسیون پاریس درخواست کند که مستلزم ارائه رونوشت اظهارنامه تایید شده مرجع خارجی است.

هزینه ثبت اظهارنامه اختراع در سال ۱۴۰۴

هزینه‌های مرتبط با ثبت اظهارنامه اختراع شامل چند بخش مختلف می‌شوند که ممکن است برای اشخاص حقیقی و حقوقی تفاوت‌هایی داشته باشد. این هزینه‌ها شامل مبلغ ثبت اظهارنامه و ادعانامه، هزینه جستجو در سامانه‌های بین‌المللی، هزینه تمدید سالانه ثبت اختراع و جریمه‌های مربوط به تأخیر در پرداخت تمدید می‌شود. همچنین هزینه‌هایی برای انتقال حقوق مالکیت، رسیدگی به اعتراضات، اصلاح اظهارنامه پس از ثبت نهایی، صدور گواهی المثنی و رونوشت مصدق نیز در نظر گرفته شده است. برای کسب اطلاعات دقیق درباره مبلغ هزینه‌ها در سال ۱۴۰۴، بهتر است به وب‌سایت رسمی مرکز مالکیت معنوی مراجعه کنید تا آخرین تعرفه‌ها و جداول هزینه‌ها را مشاهده نمایید.

مقاله مرتبط: راهنمای جامع مالیات رستوران

چگونه وضعیت اظهارنامه ثبت اختراع را پیگیری کنیم؟

پس از ثبت اظهارنامه اختراع، پیگیری روند آن اهمیت زیادی دارد تا از مراحل بررسی و پاسخگویی مطلع شوید. در زمان ثبت اینترنتی اظهارنامه، یک کد رهگیری به متقاضی داده می‌شود که امکان دسترسی و پیگیری مراحل را فراهم می‌کند. همچنین در مراحل ثبت مشخصات، شخصی به عنوان دریافت‌کننده ابلاغیه‌ها تعیین می‌شود تا اطلاعات و اعلانات مربوط به اظهارنامه از طریق ایمیل و پیامک برای وی ارسال گردد. علاوه بر این، می‌توانید از طریق تماس با کارشناسان مرکز مالکیت معنوی یا شرکت‌های معتبر پیگیر وضعیت پرونده خود باشید. لازم به ذکر است که پس از گذشت هجده ماه از تاریخ ثبت اظهارنامه، مرجع ثبت اختراعات، اطلاعات اظهارنامه را برای عموم منتشر می‌کند و امکان جستجو در سامانه‌های مربوطه فراهم می‌شود. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر، مراجعه به پورتال اداره کل مالکیت صنعتی و استفاده از امکانات آنلاین نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.

دلایل رد یا پذیرش اظهارنامه ثبت اختراع

مرجع ثبت اظهارنامه را بررسی و نتیجه آن را به سه صورت اعلام می‌کند:

1. لزوم رفع نقص: در صورت وجود نقص‌های قابل اصلاح، مرجع ثبت به متقاضی فرصت ۳۰ روز (داخلی) یا ۶۰ روز (خارجی) می‌دهد تا اصلاحات را انجام دهد. در صورت عدم اصلاح، اظهارنامه بی‌اثر می‌شود.
2. رد اظهارنامه: اگر اختراع جدید، نوآور یا کاربرد صنعتی نداشته باشد یا ناقص باشد که قابل اصلاح نباشد، اظهارنامه رد می‌شود. اختراعات نظری، روش‌های ریاضی، آثار هنری، شیوه‌های بازی فکری، روش‌های تشخیص یا درمان بیماری‌ها، گونه‌های گیاهی یا جانوری و موارد مخالف نظم عمومی نیز قابل ثبت نیستند. در صورت رد، مرجع ثبت به متقاضی یا وکیل اطلاع می‌دهد و امکان اعتراض وجود دارد.
3. پذیرش اظهارنامه: در صورت کامل بودن، آگهی ثبت اختراع صادر شده و پس از درج در روزنامه رسمی، گواهی‌نامه ثبت اختراع همراه با مدارک مرتبط به متقاضی یا وکیل ارسال می‌شود.

اعتراض به پذیرش نیز ظرف ۹ ماه پس از انتشار آگهی قابل انجام است.

استعلام و اصلاح اظهارنامه ثبت اختراع

برای جستجو و استعلام اختراعات ثبت‌شده، می‌توان به چند پایگاه معتبر مراجعه کرد که از جمله آن‌ها پایگاه روزنامه رسمی کشور به نشانی www.rrk.ir است. همچنین سامانه ثبت اسناد و املاک کشور با آدرس ssaa.ir بخش بانک اختراعات را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد. علاوه بر این، سامانه اداره کل مالکیت صنعتی به آدرس https://ipm.ssaa.ir/_Search/Invention.aspx امکان جستجوی دقیق در اختراعات ثبت‌شده را فراهم می‌کند. برای دسترسی به اختراعات بین‌المللی نیز می‌توان از سایت Google Patents بهره برد. در صورتی که اظهارنامه ثبت اختراع دارای نقص باشد، مرجع ثبت از متقاضی دعوت می‌کند تا ظرف مهلت تعیین شده اصلاحات لازم را انجام دهد یا نقشه‌های مرتبط را ارائه کند. علاوه بر این، متقاضی می‌تواند پیش از ثبت نهایی اظهارنامه، از گزینه ثبت موقت استفاده کرده و کد رهگیری دریافت نماید تا در صورت نیاز بتواند آن را اصلاح کند.

مقاله مرتبط: اظهارنامه مالیاتی صنایع دستی

جمع بندی

اظهارنامه ثبت اختراع در مسیر حمایت قانونی از نوآوری‌ها یک فعالیت مهم به شمار می‌آید که با دقت در تهیه و تنظیم آن، می‌توان از حقوق انحصاری بهره‌مند شد. اطلاع از مدارک مورد نیاز، مراحل ثبت، هزینه‌ها و شیوه‌های پیگیری اظهارنامه به مخترع کمک می‌کند تا فرآیند ثبت را به صورت صحیح و سریع طی کند. همچنین، دانستن از دلایل احتمالی رد اظهارنامه و راه‌های استعلام و اصلاح آن، امکان موفقیت در ثبت اختراع را افزایش می‌دهد. در نهایت، ثبت اظهارنامه علاوه بر حفظ حقوق مادی و معنوی مخترع، زمینه‌ساز توسعه علمی، فناوری و اقتصادی کشور می‌شود و به مخترع فرصت‌های بسیاری در عرصه‌های مختلف می‌بخشد.

سوالات متداول

آیا امکان ثبت اظهارنامه به صورت آنلاین وجود دارد؟

بله، ثبت اینترنتی از طریق سامانه مرکز مالکیت معنوی ممکن است.

مرجع ثبت اختراع چیست؟

اداره ثبت اختراعات مرکز مالکیت معنوی قوه قضائیه مسئول بررسی اظهارنامه‌هاست.

نمونه اظهارنامه ثبت اختراع را از کجا می‌توان دریافت کرد؟

نمونه فرم‌ها در منابع قانونی و برخی سایت‌ها موجود است.

ضمیمه‌های اظهارنامه شامل چه مدارکی است؟

مدارک هویتی، شرح اختراع، ادعانامه، رسید پرداخت و نقشه‌ها.

آیا می‌توان نام مخترع را حذف کرد؟

بله، با درخواست کتبی و امضای مخترع این امکان وجود دارد.

آیا حضور حضوری برای ثبت لازم است؟

خیر، ثبت به صورت آنلاین یا از طریق نماینده قانونی امکان‌پذیر است.

آیا اختراع باید ساخته شده باشد؟

بله، اختراع باید کاربردی و عملی باشد.

تفاوت مالک و مخترع چیست؟

مخترع صاحب معنوی است و مالک ممکن است شخص یا سازمان دیگری باشد.

مدت زمان تایید اولیه و مراحل اداری چقدر است؟

تقریبا ۳۵ روز برای تایید اولیه و حدود ۴ ماه برای مراحل دیگر، کل فرایند ممکن است تا ۱۲ ماه طول بکشد.

ارزیابی علمی اختراع چیست؟

بررسی تخصصی اختراع توسط مراکز علمی و تحقیقاتی با استفاده از داده‌های داخلی و خارجی است.

آیا باید اختراعات مشابه ذکر شوند؟

بله، اشاره به اختراعات مشابه داخلی و خارجی و تفاوت‌ها الزامی است.

مقاله مرتبط: اظهارنامه مالیاتی شامل چه کسانی می‌شود؟