در جلسه دادرسی دعاوی کیفری، متهم و شاکی می‌توانند لایحه دفاعیه کیفری ارائه داده و از این طریق مستندات‌شان را به دادگاه تسلیم کنند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که نوشتن لایحه دفاعیه کیفری امری ساده است اما این کار به تخصص بالایی نیاز دارد و حتما باید توسط وکیل انجام شود. لوایح جرم‌های مختلف از هم متفاوت هستند و نمی‌توان از یک نمونه برای نوشتن هر لایحه‌ای استفاده کرد. با این حال بهتر است از نکات نوشتن لایحه دفاعیه آگاه باشید؛‌ به همین دلیل در این محتوا بررسی می‌کنیم که چگونه لایحه دفاعیه کیفری بنویسیم.

اجزای یک لایحه دفاعیه کیفری چیست؟

در ابتدا اگر در مورد دفاعیه کیفری اطلاعات کافی ندارید و قوانین آن را نمی‌دانید پیشنهاد می‌کنیم مقاله دفاعیه کیفری چیست؟ را مطالعه کنید.

اجزا یک لایحه دفاعیه کیفری شامل:

1. در بخش اول لایحه، دادگاه و قاضی خطاب داده شده و به آن‌ها ادای احترام می‌شود.
2. بخش دوم موضوع لایحه را مشخص می‌کند؛ در این بخش نقش تنظیم‌کننده لایحه، مشخصات ثبتی پرونده و موضوع دعوا به طور دقیق مشخص می‌شوند.
3. در بخش سوم توضیحی مختصر از دعوا نوشته شده و جریانات اولیه و ماحصل دعوا به شکلی خلاصه شرح داده می‌شوند. این توضیحات باید با توجه به مدارک و اسناد موجود نوشته شوند.
4. مهم‌ترین بخش یک دفاعیه کیفری، این بخش است. در بخش چهارم دفاعیه کیفری، با استدلال و استناد به مدارک موجود و ماده‌های قانونی، به نفع ارائه‌دهنده لایحه نتیجه‌گیری می‌شود. بخش چهارم است که می‌تواند رای قاضی را به طور به نفع ارائه‌دهنده لایحه کیفری تغییر دهد.

نکات کلی تنظیم لایحه دفاعیه کیفری

• لایحه باید با زبان رسمی و حقوقی نوشته شود. مخاطب لایحه مراجع قانونی است و متن لایحه باید با استفاده از اصول نگارشی و صحیح و لحن بیان رسمی تنظیم شود. 
• روند وقایع باید با جزئیات مهم و به شکل شفاف در لایحه ثبت شوند. با این حال لایحه دفاعیه کیفری نباید شامل اطلاعات تکراری، اضافی و غیر ضروری باشد. سادگی و صراحت از مهم‌ترین ارکان تنظیم لایحه کیفری هستند.
• استدلال در لایحه دفاعیه کیفری اهمیت بسیار زیادی دارد؛ وقایع باید با استدلال به هم وصل شده و ادله شاکی یا متهم باید از این طریق اثبات شود. 
• هر درخواست و استدلال در لایحه دفاعیه کیفری باید با استناد به مواد قانون مجازات اسلامی و اصول حقوقی باشد.
• در شرح وقایع و مستندات نباید اغراق شده و تمام اطلاعات باید بدون خوش‌بینی، بدبینی و اغراق بازگو شوند.
• کلمات در لایحه دفاعیه کیفری باید با دقت انتخاب شوند؛ هر کلمه در قانون دارای بار معنایی و قانونی خاصی است و استفاده از یک عبارت نامناسب می‌تواند حکم اقرار به نفع طرف مقابل را داشته باشد. 
• بهتر است لایحه دفاعیه را تایپ کنید؛ در غیر این صورت خوش‌خط بودن لایحه بسیار مهم است و باید لایحه را با خطی خوانا بنویسید.

نحوه نوشتن لایحه دفاعیه کیفری متهم

متهم می‌تواند با ارائه لایحه دفاعیه کیفری مناسب، حتی بدون حضور در جلسه دادرسی رای قاضی را به نفع خودش تغییر دهد. در صورتی که متهم در واقعیت و عمل مرتکب جرم مورد دعوا نشده باشد، می‌تواند با لایحه دفاعیه از خود دفاع کند. لایحه دفاعیه کیفری متهم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

1. در صورتی که شکایتی از رفتار متهم شده و آن رفتار در قانون مجازات اسلامی به عنوان جرم ثبت نشده باشد، متهم می‌تواند این مورد را در لایحه ثبت کرده و از خود رفع اتهام کند. این بخش عنصر قانونی جرم است که در لایحه ثبت می‌شود.
2. در صورتی که عمل و رفتار مورد دعوا به عنوان جرم تعیین شده اما متهم مرتکب آن فعل نشده باشد، می‌تواند با توضیح این مورد در لایحه از خود رفع اتهام کند. این بخش عنصر مادی جرم است.
3. در صورتی که متهم عمل مجرمانه را بدون قصد و نیت انجام داده باشد، می‌تواند از این طریق در لایحه از خود دفاع کند. این بخش عنصر معنوی جرم را تشکیل می‌دهد و می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در رای قاضی داشته باشد.
4. متهم می‌تواند در لایحه دفاعیه کیفری به اصولی مانند اصل برائت و اصل تفسیر به نفع متهم استناد کند. قضات با استناد به این اصول رای خود را صادر می‌کنند و متهم می‌تواند به این شکل بی‌گناهی خودش را نشان دهد. 

این موارد در کنار توضیحات مربوط به واقعه، می‌توانند لایحه دفاعیه کیفری متهم را تشکیل دهند. 

نحوه نوشتن لایحه دفاعیه کیفری شاکی

شاکی هم می‌تواند بدون حضور در جلسه دادرسی، مستندات مورد نیاز برای اثبات ادله و شکایت خود را از طریق تنظیم لایحه دفاعیه کیفری به دادگاه ارائه دهد. لایحه دفاعیه کیفری شاکی اهمیت بسیار بیش‌تری دارد؛ چرا که شاکی باید از این طریق ادله خودش را اثبات کرده و ارتکاب جرم توسط متهم را ثابت کند. نکات زیر باید در نوشتن لایحه دفاعیه کیفری شاکی رعایت شوند:

1. شاکی باید جزئیات حقیقی و واقعیت عمل متهم را به طور کامل به دادگاه شرح دهد. این جزییات باید به همراه مستندات در لایحه ثبت شوند.
2. شاکی باید لایحه خود را با استدلال‌های حقوقی، استناد به مواد قانون مجازات اسلامی و عناصر جرم تنظیم کند. امکان اثبات جرم متهم بدون استدلال‌های حقوقی و مستندات قانونی وجود ندارد. در واقع استدلال یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر لایحه دفاعیه کیفری است.
3. در صورتی که شاکی لایحه‌های متعددی را تنظیم می‌کند، باید در هر کدام مستندات و توضیحات جدیدی را به دادگاه ارائه دهد و از بیان موارد تکراری، خودداری کند.

جمع‌بندی

در این محتوا بررسی کردیم که چگونه لایحه دفاعیه کیفری بنویسیم. لایحه دفاعیه کیفری شاکی با متهم متفاوت است و هر طرف باید نکاتی را در زمان تنظیم لایحه رعایت کنند. با این حال به دلیل این که حتی انتخاب تک تک کلمات لایحه هم امری تخصصی است، توصیه می‌کنیم تا از یک وکیل دادگستری برای تنظیم این سند کمک بگیرید. یک عبارت نامناسب می‌تواند باعث صدور رای به نفع طرف مقابل شود. در ادامه اگر نیاز به مشاوره در زمینه دفاعیه کیفری داشتید پیشنهاد می‌کنیم صفحه مشاور دفاعیه کیفری مباشر را مشاهده کنید.

سوالات متداول

آیا نوشتن لایحه دفاعیه کیفری الزامی است؟

خیر؛ با این حال به دلیل اهمیت این سند، شاکی و متهم آن را به دادگاه ارائه می‌دهند.

آیا هر شخص می‌تواند لایحه دفاعیه کیفری خودش را تنظیم کند؟

این کار کاملا امکان‌پذیر است لایحه کیفری سندی بسیار تخصصی است و توصیه می‌شود برای تنظیم آن از وکیل کمک بگیرید.