پروژه‌های عمرانی و ساخت‌وساز و مهندسان و کارکنان آن‌ها، تحت پوشش بیمه مهندسی قرار می‌گیرند. بیمه مهندسی دارای انواع گوناگونی است و شرایط مختلفی را شامل می‌شود؛ هر یک از آن‌ها حوادث متفاوتی را پوشش می‌دهند. از رایج‌ترین انواع بیمه‌های مهندسی می‌توان به بیمه تمام خطر پیمانکاران و بیمه تمام خطر نصب اشاره کرد اما بیمه‌های دیگری هم وجود دارند که از ماشین‌آلات تا فساد مواد در سردخانه را پوشش می‌دهند. در این محتوا به بررسی انواع بیمه‌های مهندسی می‌پردازیم و حوادث تحت پوشش هر کدام را شرح می‌دهیم.

انواع بیمه‌های مهندسی دوره احداث (Construction)

بیمه‌های مهندسی دوره ساخت‌وساز به دو نوع بیمه تمام خطر پیمانکاران و بیمه تمام خطر نصب تقسیم‌بندی می‌شوند. 

بیمه تمام خطر پیمانکاران (CAR)

هرگونه خسارت مالی و فیزیکی ناگهانی که در زمان ساخت‌وساز انواع پروژه‌ها به وجود آید، تحت پوشش این بیمه قرار می‌گیرد. بیمه تمام خطر بیمه‌ای است که تقریبا تمام خطرات را پوشش می‌دهد؛ به غیر از حوادثی که در بیمه‌نامه از پوشش بیمه مستثنی شده باشند.

به طور کلی موارد زیر تحت پوشش بیمه تمام خطر پیمانکاران قرار می‌گیرند:

• آتش‌سوزی، انفجار، صاعقه و اقداماتی که منجر به حریق شوند؛
• سیل، طغیان آب، برف، باران، هرگونه طوفان و بهمن؛
• زلزله،‌ رانش زمین و نشست زمین؛
• دزدی ساده یا سرقت تجهیزات و مصالح؛
• سهل‌انگاری کارکنان، عدم تجربه کافی، انجام نادرست کار و ایجاد خسارت؛
• خرابی ماشین‌آلات و مصالح در زمان بارگیری و تخلیه.

پوشش بیمه تمام خطر پیمانکاران از زمان تخلیه مصالح و آغاز پروژه شروع شده و تا زمان تحویل پروژه به کارفرما ادامه پیدا می‌کند. 

بیمه تمام خطر نصب (EAR)

در این بیمه تمام حوادثی که ممکن است در زمان نصب سازه‌ها، دستگاه ها و ماشین‌آلات رخ دهند، تحت پوشش قرار می‌گیرند. تمام حوادثِ تحت پوشش بیمه تمام خطر پیمانکاران،‌ در بیمه تمام خطر نصب هم پوشش داده می‌شوند و علاوه بر آن‌ها، بیمه خسارات زیر را هم جبران می‌کند:

• ریزش آوار و هرگونه خسارت مالی و جانی که در زمان حمل و نقل اتفاق می‌افتد؛
• خسارات وارده به اموال اشخاص ثالث در زمان نصب و راه‌اندازی؛

بیمه تمام خطر نصب تمام طول مدت تخلیه تجهیزات مورد نیاز و عملیات نصب و راه‌اندازی را پوشش می‌دهد. 

چه حوادثی تحت پوشش بیمه‌های مهندسی دوره احداث نیستند؟

• جنگ،‌ حمله کشورهای خارجی؛
• شورش و اعتصاب کارگران؛
• مصادره اموال و تجهیزات توسط دولت به هر دلیل؛
• خسارات ناشی از واکنش‌های هسته‌ای؛
• خسارات ناشی از لغو قرارداد یا تاخیر در تحویل پروژه؛
• خسارات ناشی از اعمال سهوی یا عمدی بیمه‌گزار؛
• خسارات ناشی از تعطیل شدن کار.

انواع بیمه‌های مهندسی دوره بهره‌برداری (Operation)

بیمه مهندسی در دوره بهره‌برداری و اجرای عملیات هم کاربرد دارد و شامل موارد زیر می‌شود:

• بیمه تجهیزات و ماشین‌آلات (CPM)؛
• بیمه خطرات ناشی از سازه‌های پایان‌یافته (CECR)؛
• بیمه شکست ماشین‌آلات (MB)؛
• بیمه عدم‌النفع ناشی از شکست ماشین‌آلات (MLOP)؛
• بیمه تجهیزات الکترونیکی (EE)؛
• بیمه فساد کالا در سردخانه (DOS)؛
• بیمه عیوب ساختمان (LDB).

بیمه مهندسی تجهیزات و ماشین‌آلات

تمام تجهیزات و ماشین‌آلاتی که پیمانکار از آن‌ها در پروژه استفاده می‌کند، تحت پوشش این بیمه قرار می‌گیرند. نکته مهم این است که این بیمه، خسارات وارده به ماشین‌آلات و تجهیزات را تنها در محل پروژه پوشش می‌دهد و هر خسارتی که در محل دیگری به ماشین‌آلات وارد شود، تحت پوشش این بیمه قرار نمی‌گیرد. مدت زمان این بیمه معمولا یک‌سال است اما با توافق پیمانکار و بیمه‌گزار امکان تمدید وجود دارد.

بیمه خطرات ناشی از سازه‌های تکمیل‌یافته

ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری، برج‌ها، جاده‌ها، سدها، پل‌ها، تونل‌ها، خطوط لوله آب، گاز و فاضلاب، معادن، بندرها و هر پروژه عمرانی دیگری می‌تواند تحت پوشش این بیمه قرار گیرد. با این بیمه سازه‌های عمرانی پایان‌یافته در برابر تمام حوادث طبیعی و اکثر حوادث غیرطبیعی بیمه می‌شوند. خسارات ناشی از خراب‌کاری عمدی، عدم تجربه کارکنان و دزدی هم می‌توانند تحت پوشش این بیمه قرار بگیرند.

بیمه شکست ماشین‌آلات

حوادث ناگهانی که به دلیل مشکلات مکانیکی و الکترونیکی رخ می‌دهند و باعث از کار افتادن ماشین‌آلات و تجهیزات پروژه می‌شوند، تحت پوشش این بیمه قرار می‌گیرند. این بیمه هزینه تعویض ماشین‌آلات یا تعمیر آن را پوشش می‌دهد و مواردی مانند نصب و راه‌اندازی دستگاه، حمل و نقل و عوارض گمرکی را هم می‌توان بیمه کرد.

توجه کنید که هزینه تعمیر و نگه‌داری از دستگاه در این بیمه پوشش داده نمی‌شود اما نگه‌داری مناسب و تعمیر به موقع روی میزان بیمه و ریسک موثر تاثیر دارند. این بیمه برای حوادث ناگهانی است و اگر حادثه به دلیل سهل‌انگاری در تعمیر و نگه‌داری نامناسب ماشین‌آلات رخ داده باشد، میزان پوشش بیمه کم‌تر می‌شود. همچنین حوادث و خرابی‌هایی که به دلیل استهلاک بالا رخ می‌دهند، تحت پوشش این بیمه قرار نمی‌گیرند.

از خطرات تحت پوشش این بیمه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• عیب‌های ناشی از شکست مکانیکی؛
• خسارات ناشی از روغن‌کاری نامناسب؛
• خسارات ناشی از عوامل جوی؛
• خسارات الکتریکی و نوسانات برق؛
• خراب کردن عمدی دستگاه توسط کارگران؛
• سقوط اشیاء به داخل دستگاه و خرابی آن.

خسارات طبیعی، خسارات ناشی از جنگ، اعمال عمدی بیمه‌گزار و خساراتی که در بیمه‌نامه مستثنی می‌شوند، تحت پوشش این بیمه قرار نمی‌گیرند.

بیمه عدم‌النفع ناشی از شکست ماشین‌آلات

قرارداد این بیمه معمولا به همراه بیمه شکست ماشین‌آلات انعقاد می‌شود و به نوعی بیمه شکست ماشین‌آلات را تکمیل می‌کند. در این بیمه حقوق کارگران، هزینه‌های جاری و تمام زیان‌های ناشی از شکست و خرابی ماشین‌آلات پوشش داده می‌شوند. این بیمه از این جهت اهمیت دارد که زیبان ناشی از تعطیلی تولید به دلیل خرابی دستگاه، می‌تواند بسیار بیش‌تر از زیان‌های خسارات فیزیکی باشد. 

بیمه تجهیزات الکترونیکی

تجهیزات و دستگاه‌هایی تحت پوشش این بیمه قرار می‌گیرند که ارزش بخش‌های الکترونیکی‌شان بیش‌تر از بخش مکانیکی باشد. حوزه فعالیت دستگاه تفاوتی ندارد و دستگاه‌های صنعتی، پزشکی، تجاری و تولیدی می‌توانند تحت پوشش این بیمه قرار بگیرند. اطلاعات دستگاه‌های الکترونیکی بیمه نمی‌شوند؛ چرا که نمی‌توان آن‌ها را ارزش‌گذاری کرد. 

بیمه فساد کالا در سردخانه

کالاها تنها زمانی تحت پوشش این بیمه قرار می‌گیرند که حادثه‌ای باعث خرابی و از کار افتادن ماشین‌آلات سردکننده شوند. این بیمه هم می‌توان به عنوان مکملی برای بیمه شکست ماشین‌آلات باشد اما اخذ تنهایی آن هم ایرادی ندارد. معمولا اگر یکی از علل زیر دلیل خرابی دستگاه و فساد کالا باشد، بیمه آن‌ها را پوشش می‌دهد:

• خروج مبردها از مدار؛
• شکست مکانیکی یا الکترونیکی دستگاه؛
• یخ‌زدگی تصادفی؛
• خسارات ناشی از اشتباهات طراحی؛
• انفجار؛
• قطعی و نوسانات برق؛
• خراب کردن عمدی دستگاه توسط کارکنان.

خسارات ناشی از حوادث زیر تحت پوشش این بیمه قرار نمی‌گیرند:

• نوسانات درجه حرارت؛
• عدم وجود جریان مناسب هوا؛
• عیوب ذاتی کالاها؛
• انبار نامناسب؛
• خسارات ناشی از آسیب‌های بسته‌بندی؛
• سرقت؛
• اعمال عمدی بیمه‌گزار.

بیمه عیوب ساختمان

در این بیمه موارد زیر تحت پوشش قرار می‌گیرند:

• هرگونه نقص ساختمان از جمله نقص‌های طراحی، ساخت و مصالح معیوب؛
• سازه‌های خارجی و داخلی که برای استحکام و بنا ضروری هستند، از جمله ستون‌ها و پی‌ها؛
• سازه‌های جانبی مانند گچ‌کاری‌ها، در و پنجره و تاسیسات الکتریکی و مکانیکی؛
• خسارات پنهان مانند ویرانی کل ساختمان، هزینه‌های جلوگیری از تخریب، هزینه‌های پاک‌سازی.

آن‌چه که از این مقاله آموختیم:

انواع بیمه‌های مهندسی حوادث و خسارات مختلف را تحت پوشش قرار می‌دهند و پیمانکاران و کارفرمایان می‌توانند با کمک بیمه‌گزاران زیان‌های ناشی از حوادث طبیعی، خراب‌کاری‌ها یا سهل‌انگاری‌ها را پوشش دهند. بیمه‌های مهندسی معمولا بر اساس زمان استفاده از بیمه، به دو دسته بیمه‌های ساخت‌وساز و بیمه‌های زمان بهره‌برداری تقسیم‌بندی می‌شوند. مدت زمان بیمه‌های مهندسی معمولا طول پروژه را از زمان نصب تجهیزات تا تحویل پروژه شامل می‌شود؛ برخی از بیمه‌ها هم یک‌سال اعتبار قابل تمدید دارند.

سوالات متداول

رایج‌ترین انواع بیمه‌های مهندسی کدامند؟

بیمه تمام خطر پیمانکاران و بیمه تمام خطر نصب رایج‌ترین نوع بیمه‌ها هستند که تقریبا تمام خطرات طبیعی و غیرطبیعی را در طول کل پروژه پوشش می‌دهند.

چه حوادثی تحت پوشش بیمه‌های مهندسی قرار نمی‌گیرند؟

حوادثی مانند جنگ، شورش و اعتصاب کارگران، تعطیلی‌های عمدی کار، مصادره تجهیزات توسط دولت و اعمال بیمه‌گزار معمولا تحت پوشش اکثر بیمه‌های مهندسی نیستند.