در دنیای تجارت مدرن، شناسایی دقیق و منحصر‌به‌فرد محصولات یک ضرورت غیرقابل چشم‌پوشی است. کد GTIN که توسط سیستم استاندارد جهانی GS1 ارائه شده، به عنوان ابزاری حیاتی در ردیابی و مدیریت کالاها در سطح بین‌المللی شناخته می‌شود. این کد نه تنها در فروشگاه‌ها، بلکه در فرآیندهای لجستیکی، انبارداری، و نظارت بر محصولات دارویی، غذایی و صنعتی کاربرد دارد. در این مقاله، به معرفی ساختار، انواع، مزایا، معایب و تفاوت GTIN با سایر کدهای مشابه می‌پردازیم. همچنین با معرفی پلتفرم جامع «مباشر»، به نقش آن در ساده‌سازی و مدیریت فرآیند ثبت و استفاده از کدهای GTIN اشاره خواهیم کرد.

تعریف GTIN و ساختار آن

کد GTIN _ Global Trade Item Number شناسه‌ای منحصر‌به‌فرد برای شناسایی هر نوع فرآورده تجاری در سطح جهانی است. این کد از سوی سازمان GS1 طراحی شده و در سیستم‌های فروش، انبارداری، و زنجیره تامین به کار می‌رود. GTIN شامل اعدادی با طول‌های مختلف (۸، ۱۲، ۱۳ یا ۱۴ رقم) است که بسته به نوع کالا و محل استفاده انتخاب می‌شود. ساختار این کدها به گونه‌ای است که امکان تمایز هر کالا را در بازارهای بین‌المللی فراهم می‌سازد.

در ساختار GTIN، معمولا رقم اول به کد کشور اختصاص دارد، سپس کد شرکت تولیدکننده و بعد کد خاص فرآورده درج می‌شود. رقم آخر نیز به عنوان رقم کنترلی (Check Digit) برای صحت‌سنجی کد به کار می‌رود. با این سیستم، کالاهای مشابه با بسته‌بندی یا اندازه متفاوت می‌توانند کدهای GTIN جداگانه داشته باشند و در نتیجه مدیریت موجودی و ردیابی آن‌ها ساده‌تر می‌شود.

مقاله مرتبط:

• شناسه کالا چیست؟

اهمیت و کاربردهای کد GTIN در زنجیره تامین

GTIN نقش بسیار مهمی در بهینه‌سازی زنجیره تامین ایفا می‌کند. این کد به شرکت‌ها کمک می‌کند تا محصولات خود را با دقت و سرعت بالا شناسایی و رهگیری کنند. از فروشگاه‌های خرده‌فروشی گرفته تا سامانه‌های لجستیک، استفاده از GTIN موجب افزایش بهره‌وری و کاهش خطا در انتقال اطلاعات می‌شود. همچنین این کد با سیستم‌های بارکد و RFID سازگار است و امکان خودکارسازی فرآیندهای بازرسی و موجودی‌گیری را فراهم می‌آورد.

در حوزه داروسازی و صنایع غذایی، GTIN ابزار مهمی برای پیگیری و بررسی تاریخ انقضا، شماره سری ساخت و شناسایی محصولات جعلی است. نهادهای نظارتی از این کد برای کنترل واردات، صادرات و توزیع کالاها استفاده می‌کنند. حتی در تجارت الکترونیکی، GTIN به بهبود تجربه کاربر و دقت در فهرست‌سازی محصولات کمک می‌کند. بنابراین، این کد نه‌تنها در سطح سازمانی بلکه در سطح ملی و بین‌المللی اهمیت فراوان دارد.

مقاله مرتبط:

• کد اقتصادی چیست؟

انواع کدهای GTIN و ویژگی‌های هر کدام

کدهای GTIN در چهار نوع مختلف عرضه می‌شوند که بسته به نوع فرآورده و کاربرد تجاری آن مورد استفاده قرار می‌گیرند. این انواع عبارتند از:

GTIN-8 معمولا برای محصولاتی با اندازه بسیار کوچک که فضای کافی برای درج بارکد بزرگ ندارند، استفاده می‌شود. این نوع کد از ۸ رقم تشکیل شده و توسط سازمان GS1 اختصاص داده می‌شود. کاربرد آن بیشتر در بسته‌بندی‌های کوچک مانند آدامس یا لوازم آرایشی جیبی است. با وجود محدودیت در تعداد ارقام، این کد نیز قابلیت اسکن و ردیابی در سیستم‌های فروش را داراست و دقت بالایی در شناسایی ارائه می‌دهد.

GTIN-12 که در اصل همان UPC (Universal Product Code) در آمریکای شمالی است، از ۱۲ رقم تشکیل شده و برای محصولات مصرفی رایج مانند مواد غذایی و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. این نوع کد توسط تولیدکننده ثبت شده و در بازار آمریکا و کانادا گسترده‌تر است. مزیت اصلی آن، یکپارچگی با سیستم‌های فروش و بارکدخوان‌های فروشگاهی است که در این کشورها به‌طور استاندارد استفاده می‌شوند.

GTIN-13 که همان EAN-13 نیز نامیده می‌شود، متداول‌ترین نوع GTIN در سطح بین‌المللی است. این کد از ۱۳ رقم تشکیل شده و تقریباً در همه کشورهای جهان به‌جز آمریکا و کانادا مورد استفاده قرار می‌گیرد. GTIN-13 گزینه اصلی برای صادرات کالا به اروپا، آسیا و خاورمیانه است و پشتیبانی کامل از سیستم‌های بارکد، انبارداری و فروشگاه‌های زنجیره‌ای را دارد. این نوع کد انعطاف‌پذیری بالایی در شناسایی برندها و تنوع محصولات فراهم می‌کند.

GTIN-14 معمولا برای بسته‌های چندتایی و محموله‌های عمده استفاده می‌شود. این کد به شرکت‌ها کمک می‌کند تا بسته‌بندی‌های سطح بالا مانند کارتن‌های بزرگ یا پالت‌ها را به‌صورت مجزا از واحدهای کوچک‌تر رهگیری کنند. GTIN-14 برای انبارهای بزرگ و مراکز توزیع اهمیت زیادی دارد و باعث تسهیل در مدیریت حجم بالای کالا می‌شود. این کد قابلیت درج در برچسب‌های لجستیکی را نیز دارد و برای ردیابی حمل‌ونقل مفید است.

مزایا و معایب استفاده از سیستم GS1

استفاده از سیستم کدگذاری GS1 و GTIN دارای مزایای بسیاری برای کسب‌وکارها است، اما خالی از چالش هم نیست. در این بخش به‌صورت خلاصه مزایا و معایب آن را بررسی می‌کنیم.

این سیستم برای هماهنگی بین‌المللی، شفافیت در زنجیره تامین و ارتقاء کیفیت داده‌ها طراحی شده است. با این حال، ممکن است هزینه‌های ثبت‌نام و پیچیدگی‌های فنی برخی شرکت‌ها را در استفاده از آن مردد کند.

مزایا:

• شناسایی یکتای جهانی برای هر کالا
• تسهیل در صادرات و واردات
• افزایش سرعت در فرایندهای فروش و انبارداری
• جلوگیری از جعل و خطای انسانی

معایب:

• نیاز به ثبت‌نام رسمی و پرداخت هزینه‌های عضویت
• پیچیدگی در پیاده‌سازی برای شرکت‌های کوچک
• الزام به رعایت ساختار دقیق و فنی
• وابستگی به سازمان GS1 و سیستم‌های پشتیبانی فنی

در نهایت، مزایای بلندمدت سیستم GS1 اغلب بر چالش‌های اولیه آن غلبه می‌کنند و کسب‌وکارها را به سمت استفاده از این استاندارد جهانی سوق می‌دهند.

مقاله مرتبط:

• دریافت کارت بازرگانی

مقایسه GTIN با سایر سیستم‌های کدگذاری تجاری

GTIN تنها سیستم کدگذاری تجاری نیست و در کنار آن سیستم‌های دیگری مانند UPC، EAN و QR Code نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه تفاوت‌های این سیستم‌ها را شرح می‌دهیم و سپس در قالب جدول و تحلیل آن ارائه می‌شود.

هر یک از این سیستم‌ها اهداف خاصی دارند، برخی برای فروشگاه‌های محلی و برخی برای کاربردهای دیجیتال و چندمنظوره طراحی شده‌اند. انتخاب بین آن‌ها بستگی به نیاز شرکت و بازار هدف دارد.

از جدول بالا نتیجه‌گیری می‌شود که GTIN از لحاظ گستردگی، ساختار و انطباق با استانداردهای جهانی گزینه‌ای جامع‌تر است. در حالی که QR Code برای ذخیره اطلاعات بیشتر و تعامل با مصرف‌کننده مناسب است، GTIN برای مدیریت حرفه‌ای زنجیره تامین کاربرد دارد.

مقاله مرتبط:

• استعلام ثبت برند تجاری از سایت قوه قضاییه

نتیجه‌گیری

کد GTIN به عنوان یک شناسه جهانی، انقلابی در مدیریت محصولات و زنجیره تامین ایجاد کرده است. با کمک این کد، شرکت‌ها می‌توانند فرآیندهای انبارداری، فروش و صادرات را با دقت و سرعت بالا انجام دهند. تنوع در انواع GTIN و انطباق با سیستم‌های بین‌المللی، آن را به ابزاری کلیدی در تجارت جهانی تبدیل کرده است. با وجود برخی چالش‌ها، مزایای آن برتری دارد. پلتفرم جامع مباشر می‌تواند با ارائه راهکارهای ساده و کاربردی، به شرکت‌ها در پیاده‌سازی این سیستم کمک کند و مسیر موفقیت در بازار جهانی را هموار سازد.

مقاله مرتبط:

• تفاوت جواز کسب با پروانه کسب