با اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، نظام مالیاتی کشور وارد مرحله‌ای نوین از شفافیت و کنترل شده است. یکی از مفاهیم کلیدی در این سامانه، “حد مجاز فروش” است که به منظور جلوگیری از فرار مالیاتی و تضمین وصول مالیات‌ها تعریف شده است. در این مقاله، با بهره‌گیری از منابع معتبر، به بررسی دقیق این مفهوم، نحوه محاسبه، مزایا، معایب و روش‌های افزایش آن می‌پردازیم. همچنین، نقش پلتفرم‌هایی مانند “مباشر” در تسهیل فرآیندهای مرتبط با سامانه مودیان مورد بحث قرار خواهد گرفت.
مفهوم حد مجاز فروش در سامانه مودیان
حد مجاز فروش در سامانه مودیان به سقفی اشاره دارد که مودیان مالیاتی در هر دوره مالیاتی مجاز به صدور صورتحساب‌های الکترونیکی تا آن میزان هستند. این سقف بر اساس فروش اظهار شده در دوره مشابه سال قبل یا معافیت سالانه موضوع ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم تعیین می‌شود. هدف از تعیین این حد، کنترل و نظارت بر فعالیت‌های اقتصادی و جلوگیری از صدور فاکتورهای صوری است.
به عنوان مثال، برای مودیانی که در سال قبل سابقه فعالیت داشته‌اند، حد مجاز فروش برابر با پنج برابر فروش اظهار شده در دوره مشابه سال قبل است. برای مودیان جدیدالتاسیس یا فاقد سابقه مالیاتی، این حد برابر با پنج برابر معافیت سالانه موضوع ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم تعیین می‌شود. این رویکرد به سازمان امور مالیاتی امکان می‌دهد تا نظارت موثرتری بر فعالیت‌های اقتصادی داشته باشد.
ماده ۶ قانون پایانه‌های فروشگاهی
ماده ۶ قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، چارچوب قانونی تعیین حد مجاز فروش را مشخص می‌کند. بر اساس این ماده، جمع مبالغ صورتحساب‌های الکترونیکی صادره توسط هر مودی در یک دوره مالیاتی نباید از پنج برابر فروش اظهار شده در دوره مشابه سال قبل که مالیات آن پرداخت شده یا ترتیب پرداخت آن داده شده باشد، بیشتر باشد.
این ماده همچنین تصریح می‌کند که در صورت عبور از حد مجاز فروش، مودی موظف به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده متعلقه یا تعیین ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی یا ارائه تضامین کافی خواهد بود. در غیر این‌صورت، به صورتحساب الکترونیکی صادر شده اعتبار مالیاتی تعلق نمی‌گیرد. این مقررات به منظور افزایش شفافیت مالیاتی و جلوگیری از تخلفات مالیاتی وضع شده‌اند.
نحوه محاسبه حد مجاز فروش
محاسبه حد مجاز فروش در سامانه مودیان بر اساس وضعیت مودی (دارای سابقه یا جدیدالتاسیس) متفاوت است. برای مودیان دارای سابقه، حد مجاز فروش برابر با پنج برابر فروش اظهار شده در دوره مشابه سال قبل است، مشروط بر اینکه مالیات آن پرداخت شده یا ترتیب پرداخت آن داده شده باشد.
برای مودیان جدیدالتاسیس یا فاقد سابقه مالیاتی، حد مجاز فروش برابر با پنج برابر معافیت سالانه موضوع ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم تعیین می‌شود. به عنوان مثال، اگر معافیت سالانه در سال ۱۴۰۲ برابر با ۴۷.۵ میلیون تومان باشد، حد مجاز فروش برای این مودیان برابر با ۲۳۷.۵ میلیون تومان خواهد بود. این محاسبات در کارپوشه مودی در سامانه مودیان نمایش داده می‌شود.
انواع حد مجاز فروش
حد مجاز فروش در سامانه مودیان به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:
- حد مجاز فروش برای مودیان دارای سابقه:
این نوع حد مجاز بر اساس فروش اظهار شده در دوره مشابه سال قبل تعیین می‌شود. در صورتی که مودی در سال قبل فعالیت داشته و اظهارنامه مالیاتی خود را تسلیم کرده باشد، حد مجاز فروش برابر با پنج برابر فروش اظهار شده خواهد بود. این رویکرد به سازمان امور مالیاتی امکان می‌دهد تا بر اساس سوابق مالیاتی مودی، نظارت موثرتری داشته باشد. - حد مجاز فروش برای مودیان جدیدالتاسیس یا فاقد سابقه:
برای مودیانی که در سال قبل فعالیت نداشته‌اند یا فاقد سابقه مالیاتی هستند، حد مجاز فروش برابر با پنج برابر معافیت سالانه موضوع ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم تعیین می‌شود. این رویکرد به مودیان جدید امکان می‌دهد تا فعالیت اقتصادی خود را آغاز کنند، در حالی که سازمان امور مالیاتی نیز نظارت لازم را اعمال می‌کند. 
مزایای تعیین حد مجاز فروش
تعیین حد مجاز فروش در سامانه مودیان دارای مزایای متعددی است:
- افزایش شفافیت مالیاتی:
با تعیین سقف مشخص برای فروش، سازمان امور مالیاتی می‌تواند نظارت بهتری بر فعالیت‌های اقتصادی داشته باشد و از فرار مالیاتی جلوگیری کند. - جلوگیری از صدور فاکتورهای صوری:
حد مجاز فروش مانع از صدور فاکتورهای غیرواقعی و افزایش مصنوعی فروش می‌شود، که این امر به سلامت نظام مالیاتی کمک می‌کند. - تسهیل در وصول مالیات:
با کنترل دقیق‌تر بر فروش مودیان، سازمان امور مالیاتی می‌تواند مالیات‌های متعلقه را به موقع وصول کند، که این امر به بهبود درآمدهای دولت منجر می‌شود.
معایب و چالش‌های حد مجاز فروش
با وجود مزایای متعدد، تعیین حد مجاز فروش در سامانه مودیان با چالش‌هایی نیز همراه است:
- محدودیت برای کسب‌وکارهای در حال رشد:
کسب‌وکارهایی که در حال توسعه هستند ممکن است به دلیل محدودیت‌های حد مجاز فروش با مشکلاتی مواجه شوند، زیرا افزایش فروش آن‌ها ممکن است از سقف تعیین شده فراتر رود. - پیچیدگی در فرآیند افزایش حد مجاز:
فرآیند افزایش حد مجاز فروش ممکن است برای برخی مودیان پیچیده و زمان‌بر باشد، که این امر می‌تواند بر فعالیت‌های اقتصادی آن‌ها تاثیر منفی بگذارد. - نیاز به آگاهی و آموزش:
مودیان برای بهره‌برداری صحیح از سامانه مودیان و رعایت حد مجاز فروش نیاز به آموزش و آگاهی کافی دارند، که در صورت نبود آن ممکن است با مشکلاتی مواجه شوند.
روش‌های افزایش حد مجاز فروش
مودیان می‌توانند از روش‌های مختلفی برای افزایش حد مجاز فروش خود در سامانه مودیان استفاده کنند:
- پرداخت یا ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی:
در صورتی که مودی بدهی مالیاتی داشته باشد، با پرداخت یا ترتیب پرداخت آن می‌تواند حد مجاز فروش خود را افزایش دهد. - ارائه تضامین کافی:
مودی می‌تواند با ارائه تضامین مانند سپرده بانکی، ضمانت‌نامه بانکی یا وثیقه ملکی، حد مجاز فروش خود را افزایش دهد. - درخواست افزایش حد مجاز از طریق سامانه مودیان:
مودی می‌تواند از طریق کارپوشه خود در سامانه مودیان، درخواست افزایش حد مجاز فروش را ثبت کند. این درخواست پس از بررسی و تایید توسط سازمان امور مالیاتی اعمال می‌شود. 
مقایسه حد مجاز فروش برای مودیان دارای سابقه و جدیدالتاسیس
در جدول زیر، تفاوت‌های حد مجاز فروش برای مودیان دارای سابقه و جدیدالتاسیس نشان داده شده است:
| نوع مودی | مبنای محاسبه حد مجاز فروش | مثال عددی (سال ۱۴۰۲) |
| دارای سابقه | ۵ برابر فروش اظهار شده در دوره مشابه سال قبل | اگر فروش سال قبل ۱۰۰ میلیون تومان باشد، حد مجاز ۵۰۰ میلیون تومان است. |
| جدیدالتاسیس یا فاقد سابقه | ۵ برابر معافیت سالانه موضوع ماده ۱۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم | اگر معافیت سالانه ۴۷.۵ میلیون تومان باشد، حد مجاز ۲۳۷.۵ میلیون تومان است. |
این جدول نشان می‌دهد که مودیان دارای سابقه بر اساس عملکرد گذشته خود، حد مجاز فروش بالاتری دارند، در حالی که مودیان جدیدالتاسیس یا فاقد سابقه بر اساس معافیت سالانه، حد مجاز فروش کمتری دارند. این تفاوت به سازمان امور مالیاتی امکان می‌دهد تا نظارت موثرتری بر فعالیت‌های اقتصادی داشته باشد.
پیامدهای عبور از حد مجاز فروش
عبور از حد مجاز فروش در سامانه مودیان پیامدهای قابل توجهی برای فعالان اقتصادی دارد. مهم‌ترین پیامد، از بین رفتن اعتبار مالیاتی صورتحساب‌های صادره مازاد بر حد مجاز است. به این معنا که صورتحساب‌هایی که پس از رسیدن به سقف مجاز ثبت می‌شوند، دیگر در نظام مالیاتی به عنوان صورتحساب معتبر شناخته نمی‌شوند و خریدار آن‌ها نیز نمی‌تواند از اعتبار مالیاتی مربوطه بهره‌مند شود. این موضوع می‌تواند به اختلافات تجاری میان فروشنده و خریدار دامن بزند و موجب کاهش اعتماد متقابل در معاملات شود.
از سوی دیگر، مودیان در صورت عبور از حد مجاز، ملزم به تسویه بدهی مالیاتی یا ارائه تضامین معتبر به سازمان امور مالیاتی هستند. در غیر این صورت، امکان برخورد قانونی و جریمه‌های مالی برای آن‌ها وجود دارد. همچنین، ممکن است نام آن‌ها به عنوان مودیان پرریسک در سامانه ثبت شود که این موضوع دسترسی آن‌ها به برخی تسهیلات دولتی و بانکی را محدود می‌کند. بنابراین، رعایت این حد و برنامه‌ریزی دقیق برای فروش و مالیات، نقشی کلیدی در تداوم فعالیت اقتصادی دارد.
آنچه از این مقاله آموخته ایم؛
حد مجاز فروش در سامانه مودیان، یکی از ابزارهای کلیدی در راستای ایجاد شفافیت مالیاتی، کاهش فرار مالیاتی و افزایش عدالت اقتصادی است. این حد بر اساس نوع مودی و میزان فروش یا معافیت مالیاتی سالانه محاسبه می‌شود و نقشی موثر در کنترل دقیق‌تر گردش مالی واحدهای اقتصادی دارد. با وجود مزایای قابل توجه، اجرای این نظام نیز با چالش‌هایی مانند محدودیت در رشد کسب‌وکارها و پیچیدگی فرآیند افزایش حد فروش همراه است.
برای عبور موفق از این چالش‌ها، استفاده از ابزارهای هوشمند و مشاوره‌ای از جمله پلتفرم “مباشر“، می‌تواند به مودیان در رصد لحظه‌ای حد فروش و مدیریت مالیات‌ها کمک کند. مباشر با ارائه گزارش‌های دقیق، هشدارهای سیستمی و امکان مدیریت مستندات مالیاتی، راهکار مناسبی برای کاهش خطاها و بهینه‌سازی عملکرد اقتصادی در بستر سامانه مودیان محسوب می‌شود.
