همانطور که می‌دانید طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیاتی، تمامی بنگاه‌های معاملاتی موظف‌اند در بازه زمانی تعیین شده، گزارش خرید و فروش فصلی خود را از طریق سامانه معاملات فصلی ارسال کنند. از آنجایی که قوانین مربوط به گزارشات فصلی بسیار گسترده‌ است، ازاین‌رو بسیاری از مودیان مالیاتی درباره صورت معاملات فصلی، زمان ارسال صورت معاملات فصلی در ایران و تمام نکات و مسائل مرتبط با آن سوال می‌پرسند که ما در این مقاله اطلاعات جامعی را درباره موضوعات گفته شده، ارائه می‌دهیم. بنابراین اگر می‌خواهید بدون نگرانی از رد شدن گزارشات فصل، صورت معاملات خود را برای سامانه امور مالیاتی ارسال کنید، تا انتهای مطالب همراه ما باشید.

صورت معاملات فصلی چیست؟

معاملات فصلی خرید و فروش که با نام‌های دیگر صورت گزارش فصلی خرید و فروش، گزارشات فصلی موضوع ماده ۱۶۹، صورت معاملات فصلی و گزارشات فصلی هم شناخته می‌شود؛ گزارشی است که طی آن تمام افراد ( اعم از حقیقی و حقوقی) موظف‌اند اطلاعات مالی و عملکردی یک فصل خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه دهند. در این گزارش فهرست معاملات فصلی کسب و کارهای مشمول، به صورت آنلاین یا آفلاین در سامانه امور مالیاتی ثبت می‌شود و هدف از تهیه آن، اطلاع رسانی به سرمایه‌گذاران، بانک‌ها، مدیران و دیگر نهادهای مالی و اقتصادی است تا این اشخاص بتوانند به آسانی و با دقت بالا مشاغل را ارزیابی کرده و درباره آن تصمیم بگیرند. 

زمان ارسال صورت معاملات فصلی 

طبق ماده ۱۶۰ قانون مالیات مستقیم، عدم ارسال گزارش در زمان تعیین شده، مشمول جریمه می‌شود، بنابراین مشمولین ارسال گزارشات فصلی موظف‌اند تا گزارش‌های خود را طی 45 روز بعد از اتمام فصل ارسال کنند. به طور کلی مهلت ارسال معاملات فصلی دوره بهار تا 14 مرداد، مهلت ارسال معاملات فصلی دوره تابستان تا 15 آبان، مهلت ارسال گزارشات فصلی دوره پاییز تا 15 بهمن و مهلت ارسال معاملات فصلی دوره زمستان تا 14 اردیبهشت است.

مشمولین ارسال صورت معاملات فصلی

طبق قانون صورت معاملات فصلی 169، 3 گروه زیر مشمول ارسال صورت معاملات می‌شوند:

• اشخاص حقوقی (شرکت‌ها)؛
• اشخاص حقیقی (مشاغل) گروه اول؛
• صاحبان مشاغل مشمول اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده.

منظور از مشاغل گروه اول، افرادی هستند که به فعالیت در حوزه‌های زیر می‌پردازند: 

• صادرکنندگان و وارد کنندگان کالا و خدمات (دارندگان کارت بازرگانی)؛
• صاحبان کارخانه‌ها، واحدهای تولیدی و معادن؛
• صاحبان هتل (3 ستاره و بالاتر)؛
• صاحبان بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها، کلینیک‌های تخصصی؛
• صرافی‌ها؛
• صاحبان فروشگاه‌های زنجیره‌ای.

بیشتر بخوانید: تفاوت سامانه مودیان و معاملات فصلی چیست؟

معافیت‌های صورت معاملات فصلی

معافیت‌هایی که طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم، برای ارسال گزارشات فصلی قائل شده است، شامل موارد زیر می‌شود:

• فروش کالا و خدمات به مصرف کننده نهایی؛
• معامله با مشمولین ماده 81 صورت معاملات فصلی که شامل شاغلین در حوزه‌های کشاورزی، دام‌پروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور می‌شوند؛
• معامله با اشخاص حقیقی تا ۵% حد نصاب مبلغ معاملات کوچک؛
• خرید از فروشندگانی که ملزم به ثبت نام در نظام مالیاتی نیستند (مانند ارگان‌ها و نهاد‌های دولتی)؛
• خرید، فروش، سود و کارمزد اوراق بهادار؛
• خرید و فروش سهام‌الشرکه، حق تقدم سهام یا سهام‌الشرکه؛
• سود و کارمزد جریمه‌های بانک‌ها، صندوق تعاون، صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی، موسسه‌های اعتباری غیربانکی مجاز و صندوق‌های قرض‌الحسنه؛
• حق عضویت اعضا مجامع حرفه‌ای، احزاب و انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی؛
• کمک‌ها، جوایز و هدیه‌های بلاعوض؛
• جرائم و خسارات، انواع عوارض و مالیات (به جز مالیات بر ارزش افزوده)، حق ثبت، حق تمبر، حقوق گمرکی و مواردی مانند آن؛
• حق شارژ و نگهداری ساختمان محل فعالیت و آبونمان‌های پرداختی.

چه هزینه‌هایی باید در معاملات فصلی ثبت شود؟

برای ثبت فرآیند صورت حسابداری  معاملات فصلی، ثبت هزینه های زیر الزامی است:

• ثبت گزارش خرید؛
• ثبت گزارش فروش؛
• ثبت گزارش پرداخت قرارداد؛
• ثبت گزارش امتناع.

چه مواردی نباید در صورت معاملات فصلی ثبت شود؟

همانطور که می‌دانید گزارشات فصلی چهار مرتبه در سال ارسال می شوند که در این گزارش 13 مورد نباید ثبت شود. این موارد عبارتند از:

• اجاره املاک؛
• حقوق و دستمزد فصل سوم؛
• جوایز، هدایا و کمک‌ها؛
• خرید و فروش اوراق بهادار؛
• خرید و فروش حق تقدم سهام؛
• پرداخت جریمه‌ها، خسارت‌ها و عوارض؛
• سود و کارمزد بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری غیربانکی؛
• پرداخت حق عضویت مجامع؛
• پرداخت به تشکل‌های قانونی؛
• فهرست ثمن معامله‌های تنظیم شده؛
• تمامی وجود پرداختی بابت حق شارژ ساختمان و آبونمان‌های پرداختی؛
• معامله نقل و انتقال ملک.

نحوه ارسال گزارشات فصلی

مودیان مالیاتی باید برای ارسال گزارشات فصلی خود به صورت زیر عمل کنند:

• ابتدا وارد سامانه ttms.tax.gov.ir شوید؛
• سپس نام کاربری و رمز عبور خود را در کادر مربوطه وارد کنید؛ 
• در صورتی که حساب کاربری ندارید، در قدم اول باید این حساب را ایجاد کنید؛
• با انتخاب گزینه‌های ثبت گزارش خرید و ثبت گزارش فروش می‌توانید گزارشات فصلی خود را ارسال کنید؛
• برای این منظور باید گزینه ایجاد را انتخاب کرده و گزارش مورد نظرتان را ثبت کنید؛
• سپس سطر را انتخاب کرده و روی گزینه ثبت رکورد کلیک کنید تا امکان ویرایش اطلاعات قرارداد‌های خرید و فروش برایتان فراهم شود؛
• اگر از اطلاعات وارد شده مطمئن هستید، روی دکمه ثبت نهایی کلیک کنید.

نکات اساسی برای تهیه گزارشات فصلی

نکات اساسی برای تهیه گزارشات فصلی شامل موارد زیر می‌شود:

• ثبت تمام رویداد‌های مالی و عدم پنهان کاری؛
• مشخص بودن تاریخ وقوع رویدادها و به ترتیب نوشته شدن تاریخ آن‌ها؛
• دقت در مانده گیری حساب‌ها؛
• ارسال مدارک به همراه کد اقتصادی ذکر شده در کارت اقتصادی است (زیرا بدون این کد، مدرکی از مودی مالیاتی پذیرفته نمی‌شود).

چه افرادی موظف به درج شماره اقتصادی خریدار در صورتحساب صادره نیستند؟

قانون صورت معاملات فصلی در ایران به این صورت است که کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی موضوع این قانون، موظف به ثبت نام در سامانه نظام مالیاتی هستند و باید برای انجام معاملات خود، صورتحساب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحساب‌ها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج کرده و فهرست معاملات‌شان را به سازمان مالیاتی کشور تسلیم کنند. توجه داشته باشید که برای این موضوع، تنها صورتحساب‌هایی که در آیین نامه اجرایی موضوع ماده 95 به آن اشاره شده، ملاک است. حال این پرسش مطرح می‌شود که چه افرادی موظف به درج شماره اقتصادی خریدار در صورتحساب صادره نیستند؟ به طور کلی در شرایط زیر نیازی به درج شماره اقتصادی خریدار در صورتحساب صادره نخواهد بود.

• اگر خریدار کالا، خدمت یا دارایی موظف به ثبت‌ نام در سایت امور مالیاتی نباشد؛
• اگر خریدار از جمله اشخاص حقیقی مصرف کننده نهایی باشد؛
• اشخاص حقیقی موضوع ماده 81 قانون که در زمینه کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبورعسل و پرورش صفحه ٣ طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغانداری، احیای مراتع و جنگل‌ها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات فعالیت می‌کنند.

جریمه‌های معاملات فصلی

جریمه‌های معاملات فصلی شامل موارد زیر می‌شود:

• در صورتی که مودی مالیاتی از صدور صورتحساب یا درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله اجتناب کند، مشمول جریمه ای معادل دو درصد (2%) مبلغ معامله ای که بدون رعایت ضوابط انجام شده است، می‌شود؛
• همچنین اشخاصی که از شماره اقتصادی خود برای معاملات دیگران یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود بهره می‌برند هم مشمول جریمه ۲ درصد از مبلغ معامله‌ای که به این صورت انجام شده است، می‌شوند؛
• اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع بند های الف و ب ماده 95 قانون مالیات های مستقیم موظفند صورت حساب‌های مربوط به خرید های خود در سال عملکرد و سال بعد از آن را نگهداری کنند. در صورتی که ماموران مالیاتی درخواست ارسال صورت‌ حساب‌های مربوط به خرید‌های مودی مالیاتی در سال عملکرد و سال بعد را داشته باشند و این اشخاص صورت حساب‌های خود را نداشته باشند، مشمول جریمه ای معادل ده درصد (10%) صورت حساب‌های ارائه نشده می‌شوند؛
• همچنین هرگونه جعل، تقلب، معاملات غیر واقعی، سوء استفاده و تبانی اشخاص موضوع دستورالعمل ماده 169 در ارتباط با صدور صورت حساب و شماره اقتصادی، خلاف مقررات بوده و در صورت مشاهده، طبق قوانین و مقررات مربوطه اقدام می‌شود.

جریمه عدم ارسال صورت معاملات فصلی

طبق ماده 169 قانون مالیات های مستقیم، در صورتی که مودیان مالیاتی فهرست معاملات انجام شده خود را در بازه زمانی مشخص به سازمان امور مالیاتی کشور ارایه نکنند، مشمول جریمه می‌شود که مبلغ آن معادل یک درصد (1%) معاملاتی است که فهرست آن‌ها توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی ارائه نشده است.

آنچه از این مقاله آموختیم: 

همانطور که می‌دانید بسیاری از اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به ارائه گزارشات فصلی خرید و فروش خود به سازمان امور مالیاتی هستند. از آنجایی که این گزارشات قوانین مختص به خود را دارد، در صورت بروز اشتباه و عدم آگاهی کامل از قوانین و ضوابط مرتبط با صورت معاملات فصلی، درخواست مودی مالیاتی توسط کارشناس حقوقی رد می‌شود. ازاین‌رو ما تصمیم گرفتیم تا درباره صورت معاملات فصلی، زمان ارسال صورت معاملات فصلی در ایران و تمام نکات و موارد مرتبط با آن اطلاعات کامل و جامعی را ارائه کنیم تا شما بتوانید با مراجعه به مطالب بالا، گزارشات فصلی خود را با اطمینان کامل در سایت امور مالیاتی کشور ثبت کنید.