تهیه صورت‌های مالی کار پیچیده‌ای است که توسط حسابداران مجرب انجام می‌شود. صورت‌های مالی برای ارسال اظهارنامه و پرداخت مالیات، بسیار ضروری هستند و علاوه بر آن برای تحلیل عملکرد استفاده می‌شوند. در این محتوا به آموزش تهیه صورت های مالی به زبانی ساده پرداخته‌ایم و ماهیت هر عنصر در صورت‌های مالی و مفاهیم ابتدایی برای تهیه صورت‌های مالی را شرح می‌دهیم. 

ماهیت دارایی در صورت‌های مالی

هر آن‌چه که شرکت یا هر شخص مالک آن باشند، در دسته دارایی‌ها قرار می‌گیرد. دارایی‌ها را می‌توان بر اساس میزان نقد شوندگی و عمرشان دسته‌بندی کرد. دارایی‌های یک شرکت بر اساس عمرشان به دو دسته ثابت و متغیر و بر اساس نقد شوندگی به دو دسته جاری و بلندمدت تقسیم می‌شوند.

• دارایی‌های ثابت آن دسته از دارایی‌ها هستند که بیش از یک سال عمر دارند و شامل استهلاک می‌شوند؛ ماشین‌آلات، ساختمان‌ها و خط تولید از دارایی‌های ثابت به شمار می‌روند. زمین‌های به نام شرکت از دارایی‌های ثابت محسوب نمی‌شوند، چون استهلاک ندارند.
  این دسته از دارایی‌ها را می‌توان به عنوان دارایی‌های بلندمدت هم در نظر گرفت؛ چون نقدشوندگی پایینی دارند اما برای تولید استفاده می‌شوند. 

• دارایی‌های متغیر به دارایی‌هایی گفته می‌شود که عمرشان کم‌تر از یک سال است؛ ملزومات شرکت، پیش‌پرداخت‌ها و صندوق‌های مالی از این دارایی‌ها هستند. این دارایی‌ها جاری هستند و در کوتاه‌مدت نقد شوندگی بالایی دارند. 

در تهیه صورت‌های مالی، تمام دارایی‌ها باید ثبت شوند؛ هم دارایی‌های مشهود مانند ملزومات، وجوه نقد و حساب‌ها، هم دارایی‌های نامشهود. 

ماهیت بدهی‌ها در آموزش تهیه صورت های مالی

بدهی‌ها تعهدات مالی و دیون اقتصادی شرکت هستند و به دو دسته جاری و بلندمدت تقسیم می‌شوند. وام‌ها و مالیات‌های معوقه شرکت در دسته بدهی‌های بلندمدت و حساب‌های پرداختنی و مالیات بر درآمد در دسته بدهی‌های جاری قرار می‌گیرند.

ماهیت و انواع هزینه‌ها در صورت‌های مالی

تمام خرج‌های یک شرکت در دسته هزینه‌ها قرار می‌گیرند؛ هرگونه مصرف سرمایه و دارایی شرکت باید به عنوان بخشی از هزینه‌ها در صورت‌های مالی ثبت شوند. هزینه‌ها با توجه به ماهیت‌شان به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:

• هزینه‌های عملیاتی
• هزینه‌های غیرعملیاتی
• هزینه‌های بهای تمام‌شده

هزینه‌های عملیاتی

هزینه‌هایی هستند که به دلیل فعالیت‌های مستمر شرکت یا مجموعه ایجاد می‌شوند. در واقع هر فعالیتی که در زمینه تولید و کسب سود انجام شود، هزینه‌ای با خود به همراه دارد و این در دسته هزینه‌های عملیاتی قرار می‌گیرد. تمام هزینه‌های بخش‌های اداری، فروش و تحقیقات در این دسته جا دارند.

هزینه‌های غیرعملیاتی

هر هزینه‌ای که به دلیل فعالیت مستمر شرکت ایجاد نشده باشد، در این دسته قرار می‌گیرد. این هزینه‌ها دائمی نیستند و در جهت توسعه شرکت ایجاد نشده‌اند. هر هزینه‌ای که به دلیل فعالیت‌های شرکت ایجاد نشده باشد و در دسته هزینه‌های سرمایه‌ای هم قرار نگیرد، متعلق به این دسته است.

هزینه‌های بهای تمام‌شده

این دسته از هزینه‌ها با نام هزینه‌های سرمایه‌ای هم شناخته می‌شوند. هر هزینه‌ای که برای خرید دارایی‌های ثابت و بلندمدت ایجاد شود، در این دسته قرار می‌گیرند. هزینه خرید ساختمان و کارخانه برای شرکت، خرید ماشین آلات و هزینه خط تولید جدید از هزینه‌های سرمایه‌ای شرکت محسوب می‌شوند. هزینه‌های بهای تمام شده برای ایجاد سود بلندمدت هستند. 

ماهیت درآمدها در تهیه صورت‌های مالی

هرگونه سرمایه‌ای که به دلیل فعالیت مستقیم و غیرمستقیم شرکت به دست آید، در دسته درآمدها قرار می‌گیرد. درآمدها هم به دو دسته عملیاتی و غیرعملیاتی تقسیم می‌شوند. درآمدهای عملیاتی، سرمایه‌هایی هستند که به دلیل فعالیت مستمر شرکت به دست می‌آیند؛ به عنوان مثال درآمد حاصل از خدمات و فروش کالاهای تولیدی در این دسته قرار دارند. درآمدهای غیرعملیاتی شامل هر درآمدی هستند که به دلیل فعالیت مستقیم شرکت ایجاد نشده‌اند؛ به عنوان مثال درآمد حاصل از فروش یک زمین متعلق به شرکت.

ماهیت سرمایه در صورت‌های مالی

تعریف سرمایه در حسابداری و صورت‌های مالی، با تعریف عادی سرمایه متفاوت است. سرمایه در صورت‌های مالی تفاوت دارایی‌ها و بدهی‌های یک شرکت محسوب می‌شود. سرمایه‌گذاری‌هایی که توسط صاحبان سهام انجام شده است، در دسته بدهی‌ها قرار گرفته و اختلاف این موارد با دارایی، سرمایه شرکت را تشکیل می‌دهند.

تهیه صورت های مالی به عهده کیست؟

مدیریت و هیئت مدیره شرکت وظیفه تهیه صورت‌های مالی را برعهده دارند؛ ارائه یادداشت‌ها و پیوست‌های مورد نیاز هم باید توسط این واحد انجام شوند. پس از تهیه صورت‌های مالی، حسابرس شرکت آن اسناد را بررسی کرده و راجع به آن‌ها اظهار نظر می‌کند.

ماده ۲۷۲ قانون مالیات‌های مستقیم مشخص کرده است که تمام شرکت‌های تولیدی، خدماتی و بازرگانی و هر شرکتی که در فعالیت‌های تولیدی و خدماتی مشارکت داشته باشد، ملزم به تهیه و ارائه صورت‌های مالی به سازمان مالیات کشور هستند. برخی از افراد حقیقی هم شامل این قانون شده و باید صورت‌های مالی کسب‌وکارشان را تهیه و تسلیم کنند. در کنار تهیه صورت‌های مالی، ارائه یادداشت‌های پیوست هم الزامی است. 

آموزش تهیه صورت های مالی در سامانه جامع

پس از تهیه صورت‌های مالی و حساب‌رسی آن‌ها، باید صورت‌های مالی را در سامانه جامع تجارت ثبت کنید. نحوه ثبت صورت های مالی در سامانه جامع تجارت را در مراحل زیر می‌توانید مشاهده کنید:

1. ورود به سامانه جامع تجارت از طریق آدرس ntsw.ir
2. انتخاب شرکت مورد نظر برای ثبت صورت‌های مالی
3. ثبت اطلاعات صورت‌های مالی از بخش مدیریت صورت‌های مالی
4. ثبت اطلاعات سهام‌داران موثر از طریق منوی سهام‌داران
5. ثبت اشخاص وابسته از طریق منوی اشخاص وابسته
6. تایید اطلاعات و ثبت صورت‌های مالی. 

ثبت اطلاعات صورت‌های مالی در سامانه جامع تجارت

در بخش مدیریت صورت‌های مالی، اطلاعات انواع صورت‌های مالی را باید در سایت وارد کنید. ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت گردش وجوه نقد را باید در سایت تکمیل کرده و سپس ثبت کنید. در این بخش اطلاعات زیر را باید به تفصیل وارد کنید:

1. اطلاعات زیر را باید در بخش تفکیک اطلاعات در جداول بخش سود و زیان وارد کنید:
   1. فروش خالص تولیدی و بازرگانی کالاها
   2. درآمد حاصل از خدمات
   3. سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بنگاه‌ها
   4. بهای تمام‌شده درآمدهای عملیاتی
   5. اطلاعات صورت حساب سود و زیان
   6. سود و زیان انباشته
   7. سود و زیان جامع در صورت وجود
2. اطلاعات زیر را باید در بخش ترازنامه با توجه به یادداشت‌ها و صورت مالی حساب‌رسی شده وارد کنید:
   1. دارایی‌های غیرجاری
   2. بدهی‌های جاری و غیر جاری شرکت
   3. حقوق صاحبان سهام شرکت
3. اطلاعات زیر را باید در بخش صورت جریان وجوه نقد وارد کنید:
   1. اطلاعات بازده سرمایه‌گذاری‌ها
   2. اطلاعات فعالیت‌های سرمایه‌گذاری
   3. فعالیت‌های تامین مالی
   4. ثبت تعداد کارکنان و پرداختی‌ها
   5. ثبت اطلاعات خرید مواد اولیه
   6. ثبت ظرفیت‌های اسمی و واقعی تولید
   7. هزینه‌های خدماتی مانند برق و گاز
   8. هزینه‌های صرف‌شده در مناطق محروم
   9. مجموع ناخالص هزینه‌ها مانند حقوق و مزایا به استثنای بیمه
   10. جمع هزینه‌های عام‌المنفعه
   11. هزینه‌های تحقیق و توسعه شرکت

آنچه در مقاله آموزش تهیه صورت های مالی خواندیم:

در این محتوا به آموزش تهیه صورت های مالی پرداختیم. ماهیت عناصر و اطلاعات مختلف صورت‌های مالی را به طور کامل بررسی کرده و اطلاعات مورد نیاز برای ثبت صورت‌های مالی در سامانه جامع را شرح دادیم. با این که امکان تهیه صورت‌های مالی براساس نمونه‌ها وجود دارد، اما توصیه می‌کنیم تا این کار را به یک فرد متخصص واگذار کنید. صورت‌های مالی باید بدون هرگونه خوش‌بینی یا بدبینی و با واقع‌گرایی کامل تنظیم و ثبت شوند. در آخر اگر نیاز به مشاوره داشتید به صفحه مشاور صورت های مالی در مباشر مراجعه کنید.

سوالات متداول

اجزای اصلی در تهیه صورت‌های مالی کدامند؟

ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت گردش وجوه نقد.

نحوه ثبت صورت‌های مالی چگونه است؟

صورت‌های مالی را باید در سامانه جامع تجارت به آدرس ntsw.ir ثبت کنید.

صورت‌های مالی چه زمانی تهیه می‌شوند؟

صورت‌های مالی معمولا در پایان سال مالی یا در دوره‌های شش‌ماهه تهیه می‌‌شوند.