زمانی که گروهی از افراد برای رسیدن به هدفی مشترک، همچون کسب اعتبار، دریافت وام یا تأمین مسکن کنار هم قرار می‌گیرند، ثبت شرکت تعاونی یکی از بهترین گزینه‌ها برای دستیابی به این اهداف است. با استناد بر ماده 8 قانون تجارت جمهوری اسلامی ایران، شرکت تعاونی به هدف بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی اعضا، با همکاری و شراکت آن‌ها مطابق با قوانین مشخص، تشکیل و ثبت می‌شود. 

در ثبت این نوع شرکت‌ها استفاده از کلمه “تعاونی” ضروری است و مثل یک شناسنامه برای شرکت عمل می‌کند. آشنایی با قوانین تجارت برای ثبت درست و قانونی شرکت تعاونی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ از این رو، در این مقاله به بررسی گام به گام تشکیل و ثبت شرکت تعاونی، نحوه دریافت مجوز و مدارک مورد نیاز می‌پردازیم. 

بررسی انواع شرکت تعاونی

انواع شرکت‌های تعاونی ثبت شده، به شرح زیر هستند: 

• تعاونی تولید محصولات صنعتی و کشاورزی
• تعاونی بیمه محصولات کشاورزی و دامی  
• تعاونی پخش و فروش محصولات 
• تعاونی خدمات مصرف‌کنندگان 
• تعاونی تأمین وام و تسهیلات مالی 
• تعاونی ساختمان و توسعه مسکن 
• تعاونی نمایندگی کارخانجات و مؤسسات تولیدی

اما به صورت کلی، شرکت‌های تعاونی را می‌توان در دو گروه طبقه‌بندی کرد:  

1. شرکت‌های تعاونی بر اساس فعالیت 

تعاونی‌های تولیدی که در راستای هدایت و مدیریت یک واحد تولیدی تشکیل شده‌اند، در زمینه‌هایی مانند دامداری، کشاورزی، شیلات، صنعت و دیگر فعالیت‌های مشابه مشغول به کارند. 

از سوی دیگر، تعاونی‌های توزیعی نیز به نفع منافع عمومی و با هدف کاهش هزینه‌های اعضا و شرکت تشکیل می‌شوند. این شرکت‌ها نیازهای کسب و کارهای تولیدی یا مصرف‌کنندگان را تأمین می‌کنند. 

البته شرکت‌هایی که هر دو فعالیت تولید و توزیع را انجام می‌دهند؛ در دسته شرکت‌های تعاونی تولیدی-توزیعی قرار دارند. 

2. شرکت‌های تعاونی بر اساس عضویت 

نوع عضویت افراد نیز در تشکیل انواع شرکت‌های تعاونی مؤثر است. شرکت‌های تعاونی عام برای عموم مردم هستند و هر فردی، امکان عضویت در این شرکت‌ها را دارد؛ البته تعداد اعضا بر اساس نوع تعاونی از نظر فعالیت، حداقل 500 نفر است. 

شرکت‌های تعاونی خاص نیز محدود به گروه خاصی از افراد، مانند اعضای یک خانواده بزرگ یا افرادی از یک صنف خاص، هستند. در عضویت این تعاونی‌ها نیز شرایط و قوانین خاصی وجود دارد که رعایت هر یک از آن‌ها، برای ثبت قانونی شرکت الزامی است. 

راهنمای گام به گام برای تأسیس و ثبت شرکت تعاونی 

1. تشکیل مجمع مؤسس:

در ابتدا تعدادی از افراد واجد شرایط عضویت که قصد تشکیل و ثبت شرکت تعاونی را دارند، به‌ عنوان مجمع مؤسس جلسه‌ای تشکیل می‌دهند. تعداد اعضای این مجمع، حداقل هفت نفر است و سه نفر از اعضای مجمع مؤسس به عنوان هیئت  مؤسس انتخاب می‌شوند؛ همچنین این هیئت موظف است، تا یک نماینده تام الاختیار را به اداره کل تعاونی معرفی کند. 

2. تنظیم اساسنامه و طرح پیشنهادی:

در گام بعدی، هیئت  مؤسس موظف است که اساسنامه شرکت را، مطابق با قوانین و مقررات وزارت تعاون تنظیم کند. طرح پیشنهادی مطرح شده برای ثبت و تشکیل شرکت تعاونی در این اساسنامه، شامل موارد زیر است:  

• دلیل ضرورت تشکیل شرکت تعاونی 
• اطلاعات اولیه از اعضای داوطلب و نقش احتمالی هر یک در انواع شرکت‌های تعاونی 
• نحوه تأمین سرمایه در تشکیل شرکت تعاونی و سهم هر یک از اعضا 
• جزئیات همکاری با بانک یا موسسه‌های اعتباری
• جزئیات مشارکت وزارت خانه، نهادهای دولتی یا دیگر تعاونی‌ها 

3. دریافت موافقت‌نامه جهت تشکیل شرکت تعاونی:

با استناد بر ماده 31 و 32 قانون تجارت، در این مرحله بعد از ارسال تقاضانامه کتبی به وزارت تعاون جهت تأسیس و ثبت شرکت تعاونی، از هیئت  مؤسس مجمع عمومی برای تصویب اساسنامه و تعیین هیئت  مدیره دعوت می‌شود. سپس با اعلام موافقت وزارت تعاون، هیئت  مدیره و بازرسان منتخب در اولین جلسه رسمی مجمع عمومی عادی، معرفی خواهند شد و اسامی آن‌ها نیز برای اداره کل تعاونی نیز ارسال می‌گردد. 

همچنین در این جلسه، اساسنامه با موافقت حداقل دو سوم اعضای اولیه، تصویب می‎‌شود و اعضای مخالف می‌توانند؛ قطع همکاری کرده یا سهم خود را به دیگر اعضا یا واجدین شرایط، انتقال دهند. مطابق با ماده 6، ظرفیت اعضای شرکت تعاونی بسته به نوع فعالیت آن و متناسب با اصل عدم تمرکز ثروت تعیین می‌شود؛ هر چند حداقل 7 نفر است.

بیشتر بخوانید: نقش بازرس در شرکتهای تعاونی چیست؟

4. ثبت شرکت تعاونی به صورت قانونی:

ثبت شرکت تعاونی به صورت رسمی و با تشریفات مقرر به عهده اولین هیئت  مدیره منتخب می‌باشد. جهت ثبت شرکت تعاونی ارائه مدارکی شامل صورت‌جلسه‌های مجمع مؤسس و عمومی، اساسنامه مصوب، درخواست کتبی ثبت شرکت و مجوز وزارت تعاون و غیره، ضروری است. 

5. تأمین سرمایه:

باید حداقل 51 درصد از سرمایه شرکت تعاونی توسط اعضای آن، تأمین شود که هر یک از اعضا باید مطابق با اساسنامه تصویب شده، سهم خود را پرداخت کنند. 

در زمان ثبت شرکت تعاونی، باید حداقل یک سوم از سرمایه تأمین شده و در صورتی که به شکل نقدی یا جنس است، تقدیم و تسلیم گردد.  

6. آگهی ثبت شرکت تعاونی:

در مرحله بعد، اداره ثبت شرکت‌ها پس از دریافت و بررسی مدارک لازم، نسبت به ثبت شرکت تعاونی و انتشار آگهی آن در روزنامه رسمی اقدام خواهد کرد.

در نهایت، اگر اتحادیه‌های تعاونی، شامل چند شرکت تعاونی مشابه تشکیل شوند نیز مراحل ثبت قانونی آن‌ها به همین صورت است. 

شرایط عضویت در انواع شرکت‌های تعاونی 

تنها افراد حقیقی می‌توانند، به عضویت انواع شرکت‌های تعاونی درآیند که مشمول شرایط زیر باشند: 

• تابعیت جمهوری اسلامی ایران 
• عدم وجود موانع قانونی یا حجر 
• عدم ورشکستگی به تقصیر 
• عدم پیشینه کیفری یا ارتشاء 
• عدم سوابق اختلاس یا کلاهبرداری 
• عدم عضویت در تعاونی‌های مشابه 

اعضای داوطلب باید درخواست کتبی عضویت و تعهد در رعایت قوانین مندرج در اساسنامه مصوب تعاونی را ارائه دهند؛ همچنین تمامی اعضا در انواع شرکت‌های تعاونی از حق رای برابر برخوردارند.

دریافت مجوز برای ثبت شرکت تعاونی

پس از اینکه اقدامات اعضا جهت تشکیل و ثبت شرکت تعاونی به تأیید وزارت تعاون رسید، مجوز ثبت صادر می‌شود. این مجوز نشان می‌دهد که تمامی اقدامات صورت گرفته از ابتدا تا کنون مطابق با مقررات قانونی است. مراحل دریافت مجوز ثبت به اینصورت است: 

1. گام اول برای ثبت درخواست صدور مجوز، ارائه مدارک لازم به وزارت تعاون توسط هیئت مدیره یا وکیل حقوقی آن است. 
2. مدارک ارسال شده از نظر صحت و کامل بودن بررسی می‌شوند. این بررسی شامل تأیید مدارک مربوط به تشکیل شرکت تعاونی، مطابقت اقدامات هیئت مؤسس و مجمع عمومی با قوانین و مقررات و تطابق اساسنامه با نمونه‌های تأیید شده وزارت است.
3. شرکت تعاونی باید در مدت مقرر یعنی دو ماه پس از صدور توافق‌نامه تشکیل شده و تمامی مراحل ثبت آن نیز، به درستی انجام شود. این اقدامات مورد بررسی وزارت تعاون قرار می‌گیرند. 
4. در مرحله بعد، وزارت تعاون اطمینان حاصل می‌کند که هدف و موضوع اساسنامه تعاونی، با اهداف قانونی و نوع فعالیت آن تطابق دارد؛ علاوه بر این، سرمایه و سهام اولیه شرکت باید مطابق با قانون تجارت و تعهدات اعضا تأمین شود. 
5. در نهایت پس از بررسی و تأیید تمام مدارک، وزارت تعاون مجوز ثبت شرکت تعاونی را صادر می‌کند. 

برای تکمیل فرایند ثبت شرکت تعاونی، هیئت مدیره باید مدارک و مجوز ثبت را ظرف مدت یک ماه بعد از تاریخ برگزاری اولین مجمع عمومی عادی، به مرجع ثبت ارائه دهد و آگهی مربوط به ثبت را صادر کند.

مدارک لازم برای ثبت شرکت تعاونی 

• اساسنامه تصویب‌ شده در اولین جلسه مجمع عمومی عادی در 4 نسخه 
• مجوز ثبت شرکت تعاونی از سوی وزارت تعاون
• دعوت‌نامه تشکیل اولین جلسه مجمع عمومی عادی در 3 نسخه
• صورت‌جلسه اولین مجمع عمومی عادی که شامل تصویب اساسنامه و انتخاب هیئت مدیره و بازرسان است در 3 نسخه
• رسید پرداخت سرمایه مطابق با اساسنامه به صندوق تعاون در 3 نسخه
• لیست اسم و مشخصات اعضای اولین هیئت مدیره و بازرسان
• لیست اسم و امضای حاضرین در اولین مجمع عمومی عادی در 3 نسخه
• لیست مشخصات اعضای هیئت مدیره، بازرسان و مدیر عامل
• صورت‌جلسه اولین هیئت مدیره شامل انتخاب رئیس، نایب‌رئیس، منشی و مدیر عامل و تعیین صاحبان امضای مجاز

ضرورت ثبت شرکت تعاونی و اطلاع از مراحل حقوقی: آنچه باید بدانید !   

لازمه ثبت شرکت تعاونی که به هدف ایجاد شرایط اشتغال برای گروه بزرگی از مردم تشکیل می‌شود، دریافت مجوز ثبت از وزارت تعاون است. انواع شرکت‌های تعاونی به دنبال عدم تمرکز ثروت، انحصار، احتکار و تورم هستند؛ از این رو آگاهی از قوانین تجارت جهت ثبت قانونی شرکت و فعالیت در چارچوب آن، اهمیت بالایی دارد. 

ارتباط با وکیل حقوقی گزینه‎ای است که افراد را به درستی برای ثبت شرکت تعاونی و دریافت مجوز آن هدایت می‌کند. 

 

سؤالات متداول 

مهلت تشکیل شرکت تعاونی چقدر است؟

تا دو ماه پس از صدور توافق‌نامه.  

چند درصد از سرمایه شرکت تعاونی توسط اعضای آن تأمین می‌شود؟

حداقل 51 درصد. 

حداقل اعضای شرکت تعاونی چند نفر است؟ 

7 نفر بسته به نوع فعالیت شرکت. 

تصمیم‌گیری در شرکت تعاونی و بین اعضای آن به چه صورت است؟

همه اعضا از حق رای برابر برخوردارند. 

ثبت و تشکیل شرکت تعاونی نیاز به مدرک دانشگاهی دارد؟ 

خیر.