در فرآیند تامین و عرضه ملزومات دارویی، اخذ IRC (کد ثبت فرآورده) یک مرحله حیاتی و الزامی است که نقش کلیدی در تضمین کیفیت و سلامت محصولات دارد. این کد به تولیدکنندگان و واردکنندگان اجازه می‌دهد تا ملزومات دارویی را به صورت قانونی در بازار عرضه کنند. با توجه به اهمیت این مجوز در مسیر تجارت و سلامت عمومی، آشنایی با نحوه دریافت IRC برای فعالان این حوزه بسیار ضروری است. پلتفرم «مباشر» به عنوان یک بستر جامع کسب‌وکار، می‌تواند با ارائه خدمات مشاوره‌ای و اطلاعاتی در این زمینه نقش موثری ایفا کند.
تعریف و اهمیت IRC در حوزه ملزومات دارویی
IRC که مخفف Iranian Registration Code است، یک کد شناسایی منحصربه‌فرد است که توسط سازمان غذا و دارو به منظور ثبت رسمی ملزومات دارویی اعطا می‌شود. این کد به هر فرآورده‌ای که وارد زنجیره تولید، واردات یا توزیع دارو در ایران می‌شود، اختصاص می‌یابد و نشان‌دهنده تایید سازمان بر اساس ضوابط فنی و بهداشتی است. دریافت این کد نه‌تنها برای ورود محصول به بازار ضروری است، بلکه گواهی بر تطابق کیفیت محصول با استانداردهای ملی و بین‌المللی محسوب می‌شود.
اهمیت دریافت IRC در این است که بدون آن، ملزومات دارویی اجازه ورود به بازار مصرف را نخواهند داشت. این کد نقش مهمی در ردیابی، نظارت و کنترل فرآورده‌ها در سطح ملی دارد و از قاچاق، تخلف و توزیع فرآورده‌های غیرمجاز جلوگیری می‌کند. همچنین، دارا بودن IRC یکی از الزامات اصلی برای شرکت در مناقصات دارویی و عقد قرارداد با مراکز درمانی و دولتی است.
مقاله مرتبط:
مراحل و مدارک مورد نیاز برای دریافت IRC
فرآیند دریافت IRC نیازمند طی مراحل مشخصی است که با ثبت درخواست در سامانه TTAC سازمان غذا و دارو آغاز می‌شود. متقاضیان باید ابتدا شرکت خود را ثبت کرده و سپس با درج اطلاعات محصول، درخواست دریافت IRC را ارائه دهند. بررسی‌های تخصصی توسط کارشناسان فنی سازمان انجام می‌شود و در صورت تایید مدارک و نتایج آزمایشگاهی، IRC صادر می‌گردد.
مدارک لازم برای این فرآیند شامل مجوز فعالیت شرکت، مدارک نمایندگی رسمی (در صورت وارداتی بودن)، مستندات فنی و کیفی محصول، گواهی GMP تولید کننده، و نمونه محصول جهت بررسی‌های آزمایشگاهی است. همچنین، مدارک مربوط به بسته‌بندی، برچسب‌گذاری، و آنالیز کنترل کیفی نیز باید ضمیمه شوند. رعایت ترتیب ارسال مدارک و صحت اطلاعات، فرآیند را تسهیل می‌کند.
مقاله مرتبط:
روش‌های دریافت IRC ملزومات دارویی
دریافت IRC را می‌توان از طریق سه روش اصلی پیگیری کرد:
- دریافت مستقیم توسط شرکت متقاضی:
در این روش، شرکت تولیدکننده یا واردکننده مستقیماً با سامانه‌های سازمان غذا و دارو تعامل دارد. این روش برای شرکت‌هایی که تجربه کافی و توان فنی در تهیه مدارک دارند، مناسب است. اگرچه هزینه کمتری دارد، اما نیازمند زمان و دانش فنی بالا در تهیه مستندات، تکمیل فرم‌ها و پیگیری‌های اداری است. چالش اصلی این روش، پیچیدگی روند اداری و نیاز به تعامل مکرر با کارشناسان سازمان است. - استفاده از خدمات مشاوران تخصصی:
بسیاری از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند از خدمات شرکت‌های مشاوره‌ای دارای تجربه در حوزه مقررات دارویی استفاده کنند. این مشاوران، با شناخت کامل از ساختار و الزامات سازمان غذا و دارو، می‌توانند در تنظیم مدارک، اصلاح نقص‌ها و تسریع روند اخذ IRC کمک کنند. گرچه هزینه این خدمات بیشتر است، اما به‌واسطه کاهش خطا و تسریع امور، در بلندمدت مقرون‌به‌صرفه خواهد بود. - پیگیری از طریق دفاتر نمایندگی یا شرکای تجاری خارجی:
در مواردی که محصول وارداتی باشد، پیگیری دریافت IRC ممکن است از طریق دفتر نمایندگی رسمی شرکت خارجی در ایران انجام شود. این روش در صورتی موثر است که اسناد و ارتباطات بین شرکت ایرانی و شریک خارجی به‌خوبی تنظیم شده باشد. موفقیت این روش بستگی زیادی به سطح همکاری و آمادگی مدارک طرف خارجی دارد.
مقاله مرتبط:
مقایسه دریافت IRC برای داروهای تولید داخل و وارداتی
دریافت IRC برای داروهای تولید داخل و وارداتی تفاوت‌هایی دارد که در جدول زیر به تفصیل آمده است:
| معیار | داروهای تولید داخل | داروهای وارداتی |
| نوع مدارک | مدارک تولید داخلی، GMP ایرانی | گواهی‌های بین‌المللی، نمایندگی رسمی |
| مدت زمان دریافت | کوتاه‌تر در صورت تکمیل مدارک | معمولا طولانی‌تر به دلیل ترجمه و تاییدیه‌ها |
| هزینه‌ها | کمتر (عدم نیاز به واردات) | بیشتر به علت هزینه‌های ترجمه، نمونه‌برداری، گمرک |
| تعامل با سازمان | مستقیم و بدون واسطه | گاهی با واسطه شرکت نمایندگی |
| کنترل کیفی | در محل کارخانه داخلی | در بدو ورود و پیش از توزیع |
در این مقایسه مشخص می‌شود که فرآیند دریافت IRC برای تولید داخل ساده‌تر و با تعامل مستقیم بیشتری همراه است. شرکت‌های داخلی معمولا فرآیند تولید و کنترل کیفیت را بر اساس مقررات ملی پیاده‌سازی کرده‌اند و مدارک مورد نیاز نیز به زبان فارسی در دسترس است. در مقابل، فرآیند ثبت داروهای وارداتی نیازمند مدارک بین‌المللی، ترجمه رسمی، و همکاری فعال شرکت خارجی است که فرآیند را پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر می‌سازد.
مقاله مرتبط:
مزایا و معایب دریافت IRC ملزومات دارویی
دریافت IRC دارای مزایا و معایبی است که به شرح زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- مزایا:
- مجوز قانونی برای عرضه محصول در بازار
- اعتبار و اعتماد در بین مراکز درمانی
- امکان شرکت در مناقصات دولتی
- امکان پیگیری قانونی در صورت بروز مشکل
- ردیابی و کنترل بهتر محصول در بازار
هر یک از این مزایا نقشی کلیدی در ارتقای جایگاه برند دارویی دارد. به‌ویژه در مناقصات دولتی و تامین نیاز بیمارستان‌های عمومی، داشتن IRC امری ضروری است. همچنین، ثبت IRC باعث افزایش شفافیت اطلاعاتی و تسهیل در بازاریابی و صادرات می‌شود. دسترسی به اطلاعات IRC در سامانه TTAC، به مصرف‌کنندگان امکان بررسی اصالت و سلامت فرآورده را می‌دهد.
مقاله مرتبط:
- معایب:
- فرآیند پیچیده و زمان‌بر اداری
- نیاز به مستندات تخصصی و متعدد
- هزینه‌های بالای آزمایشگاهی و اداری
- احتمال رد درخواست در صورت نقص مدارک
- نیاز به تمدید و به‌روزرسانی مداوم کد
از مهم‌ترین معایب، پیچیدگی و طولانی بودن مسیر اداری است که می‌تواند موجب تاخیر در ورود محصول به بازار شود. همچنین، در صورتی‌که مستندات دارای نقص باشند، فرآیند بررسی متوقف شده و شرکت موظف به اصلاح مجدد و ارسال مدارک خواهد بود. این مسائل می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌ها و کاهش رقابت‌پذیری شرکت شود.
چالش‌ها و راهکارهای اجرایی در فرآیند اخذ IRC
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، پیچیدگی و بروکراسی موجود در ساختار سازمان غذا و دارو است که فرآیند ثبت محصول را زمان‌بر می‌کند. ناهماهنگی بین بخش‌های مختلف، تغییرات مستمر در قوانین، و نیاز به تاییدیه‌های متعدد از دیگر موانع این مسیر هستند. این مسائل ممکن است شرکت‌های تازه‌وارد را با دشواری‌های زیادی مواجه سازد.
برای رفع این چالش‌ها، استفاده از سامانه‌های الکترونیک و دیجیتال‌سازی فرآیندها راهکاری موثر است. آموزش مستمر کارشناسان شرکت‌ها درباره ضوابط جدید، مشاوره با متخصصین مقررات دارویی، و استفاده از الگوهای موفق شرکت‌های دیگر، می‌تواند فرآیند اخذ IRC را تسهیل کند. همچنین، پیشنهاد می‌شود سازمان غذا و دارو پنجره واحد خدمات‌رسانی به متقاضیان راه‌اندازی نماید تا تعاملات ساده‌تر گردد.
نتیجه‌گیری
دریافت IRC برای ملزومات دارویی، مرحله‌ای ضروری و حیاتی در چرخه تولید و عرضه محصول در ایران است. اگرچه این مسیر ممکن است با چالش‌هایی همراه باشد، اما در صورت مدیریت درست، نه‌تنها تضمین‌کننده سلامت عمومی بلکه عاملی در ارتقای کیفیت خدمات درمانی و موفقیت تجاری شرکت‌هاست. در این میان، پلتفرم «مباشر» با فراهم کردن بستر مشاوره تخصصی و تسهیل دسترسی به اطلاعات، می‌تواند نقش مهمی در تسریع و تسهیل این فرآیند ایفا کند.
مقاله مرتبط:
