اگر به نحوه تنظیم قرارداد درست و اصولی آگاهی کامل نداشته باشید، ممکن است بستر لازم برای سوء استفاده افراد سودجو از خودتان را فراهم کرده و دچار دردسرهای متعددی شوید. برای جلوگیری از این اتفاق، لازم است بدانید که تمامی کلمات نوشته شده در قرارداد بار حقوقی دارند و می‌توانند نفع و یا ضرر شما را تعیین کنند. به همین دلیل در این محتوا تلاش داریم با توجه به اهمیت موضوع مطرح شده، نحوه تنظیم قرارداد درست را به شما ارائه دهیم. 

البته در نظر داشته باشید که تهیه قرارداد کاری تخصصی است که باید وکیل یا کارشناس با تجربه در شاخه مورد نظر، آن را انجام دهد. از این رو پیشنهاد می‌شود در کنار آگاهی کامل از فرایند تنظیم قرارداد، از خدمات وکیل  یا مشاوره با کارشناس متخصص استفاده کنید.

نکات مهم قبل از تنظیم قرارداد

عموم مردم تصور می‌کنند فقط باید در هنگام تنظیم قرارداد به نکاتی توجه کنند و یک سری کار را انجام دهند اما بهتر است بدانید که قبل از نگارش و عقد قرارداد، باید تحقیق و بررسی لازم را انجام دهید و از صحت و سقم موارد زیر اطمینان حاصل کنید:

• موضوع قرارداد باید مال غیر نباشد. 
• سند آن در توقیف، بازداشت و همچنین جزء اموال وقفی، مسروقه نباشد و یا سند معارض نداشته باشد.
• باید اطمینان حاصل کنید که طرف قرارداد شما درباره موضوع قراردادی که قرار است بین شما و او منعقد شود، با طرفین معاملات قبلی خود دعوا حقوقی نداشته باشد. در غیر این صورت ممکن است رای به ضرر طرف قرارداد شما و در نهایت خود شما صادر شود.
• باید تحقیق و بررسی کنید که طرف قرارداد شما محجور، ورشکسته یا ممنوع‌المعامله نباشد.
• با تحقیق و بررسی ارزش واقعی موضوع قرارداد را مشخص کنید تا اگر پس از آن آشکار شد در موضوع قرارداد عیب و نقص وجود دارد ، بتوانید آن را تغییر دهید.

صحت اسناد و مدارک موضوع قرارداد را از اداره‌ی صادرکننده سند، استعلام بگیرید.

انواع قرارداد

قراردادها می‌توانند بین طرفین قرارداد به صورت شفاهی و مکتوب تنظیم شوند. بدیهی است که عدم آگاهی از نحوه تنظیم هر کدام تبعاتی را به دنبال دارد. به همین دلیل در ادامه‌ی متن، تلاش می‌شود درباره‌ی قراردادشفاهی، شرایط اعتبار آن و همچنین، قرارداد متنی، نکات کلیدی و سه رکن اصلی آن توضیح داده شود.

قرارداد شفاهی

قرارداد شفاهی به قراردادی گفته می‌شود که مکتوب نبوده و بین طرفین قرارداد با گفتگو، توافق و منعقد شده باشد. با توجه به ماده 10 قانون مدنی، می‌توان گفت اعتبار قرارداد شفاهی به مانند قرارداد کتبی پذیرفته شده و طرفین قرارداد با استناد به آن می‌توانند بعد از اثبات حقانیت خود در مراجع قانونی، حق و حقوق خود را از طرف دیگر قرارداد مطالبه کنند. قراردادهای شفاهی، تنها در صورتی اعتبار دارند که از شرایط اعتبار در قانون مدنی برخوردار باشند.

شرایط اعتبار قرارداد شفاهی در قانون مدنی

باید شرایط صحت معامله درباره‌‌ی موضوع قرارداد شفاهی بین طرفین قرارداد، بیان و معین شده باشد. در غیر این صورت، باطل و فاقد هرگونه اثر حقوقی است.

طرفین منعقد کننده قرارداد، از اهلیت قانونی برخوردار باشند؛ یعنی، عاقل، بالغ و رشید باشند.

طرفین هنگام انعقاد آن، از قصد، رضایت و اختیار کامل برخوردار بوده و از روی اجبار، اقدام به انعقاد قرارداد نکرده باشند.

قرارداد کتبی

همان طور که از اسم قرارداد کتبی پیداست؛ قراردادی است که بین طرفین مکتوب می‌شود و هر کدام از آنها را متعهد می‌کند تا تمام تعهدات خود را به شکل درست، اجرا و یا انجام بدهند. در ادامه متن به تمام نکات کلیدی در قرارداد کتبی اشاره می‌کنیم.

نکات کلیدی در قرارداد کتبی

نکات کلیدی که در قرارداد کتبی باید به آن توجه شود، شامل موارد زیر هستند:

• عنوان قرارداد؛
• موضوع و زمان؛
• طرفین قرارداد؛
• تعهدات هر یک از طرفین؛
• وجه قرارداد و نحوه انتقال آن؛
• ضمانت اجرای تعهدات؛
• شرایط فسخ قرارداد؛
• محل تنظیم قرارداد و محل انجام تعهد؛
• شروط صحت قرارداد.

در ادامه هر کدام از این موارد را توضیح خواهیم داد.

عنوان قرارداد:

با انتخاب عنوان مناسب می‌توان حدود تعهدات و مفاد قرارداد مورد نظر را برای طرفین قرارداد را تعیین نمود که انتخاب عنوان نامناسب ممکن است شرایطی را در اختیار هر یک از طرفین قرار دهد که با استفاده از آن بتوانند از حدود تعهدات خود خارج و یا تعهدات‌شان را انجام ندهند.

موضوع و زمان:

فعالیت‌ها، محدوده و میزان تعهدات طرفین را نشان می‌دهد که باید طرفین قرارداد انجام بدهند و بهتر است با جزئیات کامل در قرارداد نوشته شود. زمان تنظیم قرارداد باید معلوم و مدت قرارداد بسته به توافق طرفین می تواند متفاوت باشد.

طرفین قرارداد:

یک قرارداد می‌تواند دو یا چند طرف داشته باشد.طرفین قرارداد می‌توانند اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند که باید مشخصات کامل آن‌ها در قرارداد نوشته شود اما اطلاعات اشخاص حقیقی و حقوقی با هم متفاوت است. در زمان تنظیم قرارداد برای اشخاص حقوقی باید مشخص شود که آنها می‌خواهند در محدوده موضوع و یا خارج از آن فعالیت کنند. نکته‌ی مهم‌تر اینکه، چه کسانی نمایندگی، حق امضای اسناد و قرارداد را دارند. برای اشخاص حقیقی باید به مسأله بلوغ، عقل و ممنوع المعامله بودن شخص توجه شود.

تعهدات هر یک از طرفین:

تعهدات و شروط نوشته شده در قرارداد لازم الاجرا است. به همین دلیل باید با توافق طرفین تعیین ‌شود.

وجه قرارداد و نحوه انتقال آن:

باید میزان دقیق این مبلغ و چگونگی پرداخت آن در قرارداد نوشته شود.

ضمانت اجرای تعهدات:

برای اطمینان خاطر از حسن اجرای تعهدات ناشی از قرارداد می‌توان از طرف مقابل درخواست تضمین نمود.

شرایط فسخ قرارداد:

طرفین در قرارداد شروطی را می‌نویسند که در صورت وقوع آنها، قرارداد نوشته شده اعتبارش را از دست می‌دهد و متوقف می‌شود.

محل تنظیم قرارداد و محل انجام تعهد:

براساس قانون آئین دادرسی مدنی محل تنظیم قرارداد در تعیین دادگاه رسیدگی به اختلاف ناشی از قرارداد نقش مهمی دارد. بنابراین باید محل تنظیم قرارداد مشخص باشد.

شروط صحت قرارداد:

براساس ماده ۱۹۰ قانون مدنی، قصد طرفین و رضایت آنها ، اهلیت طرفین ، موضوع معین که مورد معامله باشد و مشروعیت جهت معامله شرایط لازم و ضروری برای صحت هر معامله و قرارداد به شمار می‌آیند.

ارکان اصلی در قرارداد

قراردادهای کتبی و شفاهی از ۳ رکن اصلی تشکیل شده‌اند. گاهی در صورت وجود نقص در هر یک از ارکان، طرفین قرارداد با چالش‌های حقوقی متعددی مواجه می‌شوند. ارکان اصلی قرارداد عبارتند از:

• طرفین تعهد؛
• موضوع تعهد؛
• رابطه حقوقی.

در ادامه هر کدام از این موارد را توضیح می‌دهیم.

طرفین تعهد:

اشخاصی که قرارداد بین آن‌ها تنظیم می‌شود. تعداد آن‌ها حداقل باید دو نفر باشد که این دو نفر می‌توانند حقیقی یا حقوقی باشند.

موضوع تعهد:

همان موضوع قرارداد است که کار و فعل طرفین را با جزئیات کامل توضیح می‌دهد.

رابطه حقوقی:

در این قسمت مشخص می‌شود که اگر هر یک از طرفین به تعهدات خود عمل نکند، طرف دیگر برای جبران خسارت چه اختیاراتی دارد.

آنچه که از این مقاله آموختیم:

در این متن تمام تلاش خود را به کار گرفتیم با نحوه درست و اصولی تنظیم قرارداد آشنا شویم و همچنین آموختیم با آگاهی از انواع قراردادها، نکات کلیدی و ارکان اصلی در هر کدام، می‌توانیم با اقدام به موقع، نقص‌های موجود در آنها را برطرف کنیم و به دردسر دچار نشویم. در کلام آخر می‌توان گفت، ممکن است گاهی بستن قرارداد برای شما بسیار پیچیده شود. توصیه می‌کنیم اگر در این شرایط قرار گرفتید، نوشتن آن را به کارشناس حقوقی و یا وکیل بسپارید. در آخر اگر نیاز به مشاوره در این زمینه داشتید به صفحه مشاور تنظیم قرارداد مراجعه کنید.