سامانه مودیان و سامانه معاملات فصلی، دو سامانه‌ای هستند که در حوزه مدیریت امور مالیاتی مودیان و زیر نظر سازمان امور مالیاتی کشور فعالیت می‌کنند. کاربران حقیقی و حقوقی زیادی در این دو سامانه فعالیت داشته و اطلاعات مالی خود را به صورت روزانه تا فصلی، با روش‌های مختلف ارسال می‌کنند. بسیاری می‌پرسند که چرا وقتی اطلاعات خود را هر سه ماه وارد سامانه معاملات فصلی می‌کنیم، باید این کار را با شیوه‌نامه‌ای متفاوت، در سامانه مودیان هم انجام دهیم؟ برای پاسخ به این سوال باید بدانید که این دو سامانه با وجود فعالیت در زمینه خدمات مالیاتی، با یکدیگر تفاوت‌های اساسی دارند. ما در این مقاله سامانه مودیان و معاملات فصلی را توضیح داده و سپس به تفاوت‌های دقیق این دو می‌پردازیم.

سامانه مودیان چیست؟

سامانه مودیان برای تمام مودیان این امکان را فراهم می‌کند تا فاکتورهای فروش خود را به صورت الکترونیک ثبت کنند. هدف این سامانه صرفا کنترل مالیاتی نبوده بلکه تراکنش، کنترل فروش کالا و مواد اولیه، تهیه لیست خریداران، تبانی، امنیت اقتصادی، احتکار و کنترل چرخش نقدینگی را کنترل می‌کند. در واقع در سامانه مودیان فقط سازمان امور مالیاتی کشور به اطلاعات مودیان دسترسی نداشته بلکه در مجموع مشاهده و استفاده از این اطلاعات، توسط پنج نهاد مختلف صورت می‌گیرد. به همین دلیل است که یک پایگاه داده می‌تواند برای امور بسیار گسترده‌ای انجام شود.

به جز سازمان امور مالیاتی کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت، بانک مرکزی کشور، وزارت ارتباطات و فناوری و حتی وزارت اطلاعات به این داده‌های مالی بایگانی شده دسترسی داشته و هر کدام بر حسب مسئولیت و وظایف خود، به این اطلاعات استناد می‌کنند.

سامانه معاملات فصلی چیست؟

اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی مشمول معاملات فصلی موظف هستند که تا پایان هر فصل، یعنی دوره‌های سه ماهه بهار تا زمستان، کلیه معاملات خدمات، خرید و فروش خود را به صورت الکترونیکی در سامانه معاملات فصلی ارسال کنند. این افراد معادل یک ماه و نیم یا 45 روز از اتمام هر فصل، فرصت دارند تا گزارش خود را طبق قوانین و دستورالعمل سازمان ارسال کنند. افراد حقوقی و افراد حقیقی مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، مشمولین گروه اول ماده ۲ و کلیه مشاغل خاص آیین نامه اجرایی ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم، مشمول این قانون بوده و داده‌های مالی برای کارشناسان سازمان امور مالیاتی کشور قابل مشاهده و بررسی است.

این اطلاعات صرفا جنبه ثبت خرید و فروش برای کنترل مالیاتی داشته و به معنی پرداخت مالیات در پایان هر فصل نیست. ثبت کردن کد صحیح اقتصادی طرف معامله و ثبت دقیق رقم معامله در گزارش سامانه معاملات فصلی الزامی بوده و بی‌دقتی در این زمینه می تواند شرکت و افراد حقیقی را مشمول جریمه 2 درصد از کل معامله کند. در پایان سال شرکت‌ها اظهارنامه خود را ارسال می‌کنند که باید مبالغ اظهارنامه دقیقا برابر چهار گزارش فصلی در همان سال باشد.

بیشتر بخوانید: خطاهای سامانه مودیان + علت و راه‌حل رفع آن‌ها

تفاوت سامانه مودیان و معاملات فصلی

تا این لحظه که توضیحات مربوط به سامانه مودیان و معاملات فصلی را مطالعه کردید، حتما به صورت حدودی متوجه شده‌اید که این دو سامانه از اساس با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. در این بخش می‌خواهیم به صورت دقیق و تخصصی صرفا به تفاوت‌های این دو سامانه بپردازیم. تفاوت سامانه مودیان و معاملات فصلی تحت عناوین زیر بررسی می‌شود:

• تفاوت هدف ایجاد سامانه مودیان و معاملات فصلی؛
• تفاوت خدمات سامانه مودیان و معاملات فصلی؛
• تفاوت پایگاه داده سامانه مودیان و معاملات فصلی؛
• تفاوت کاربران مشمول سامانه مودیان و معاملات فصلی؛
• تفاوت روش‌های دسترسی و انتقال داده در سامانه‌ها؛
• تفاوت میزان دقت اطلاعات در سامانه مودیان و معاملات فصلی؛
• تفاوت میزان جریمه در سامانه مودیان و معاملات فصلی؛
• تفاوت مهلت ارسال اطلاعات در سامانه مودیان و معاملات فصلی؛
• تفاوت اهمیت سامانه مودیان و معاملات فصلی.

سامانه معاملات فصلی یک سامانه تخصصی برای ثبت جزئی اطلاعات برابر بازه‌های سه ماهه است در حالی که سامانه مودیان یک سامانه جامع بوده که هم مجموعه اطلاعات امور مالیاتی افراد برای سازمان‌های مربوطه جمع آوری می‌شود و هم به کاربران یک میز کار الکترونیک داده می‌شود تا امور مالیاتی خود را به صورت غیر حضوری مدیریت کنند. در ادامه تمام موارد نام برده شده را به صورت دقیق بررسی می‌کنیم.

تفاوت هدف ایجاد سامانه مودیان و معاملات فصلی:

هدف از ایجاد سامانه مودیان ایجاد یک پایگاه داده مشترک بین پنج نهاد مختلف از جمله سازمان امور مالیاتی کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت، بانک مرکزی کشور، وزارت ارتباطات و فناوری و وزارت اطلاعات است. این داده‌ها هم برای فرار مالیاتی استفاده می‌شوند و هم هر سازمان براساس هدف، برنامه و وظایف خود از این داده‌ها استفاده می‌کند. در حالی که سامانه معاملات فصلی مربوط به گزارشات فصلی خرید و فروش بوده و صرفا زیر نظر سازمان امور مالیاتی کشور قرار دارد.

تفاوت خدمات سامانه مودیان و معاملات فصلی:

سامانه معاملات فصلی شامل ارسال گزارشات خرید و فروش در هر فصل، با امکان حذف و ویرایش محدود است. در حالی که سامانه مودیان شامل اظهارنامه مالیاتی، تشکیل پرونده، دریافت کد اقتصادی، دریافت برگه مالیاتی، پرداخت مالیات، تنظیم فرم اعتراض و میز کار کامل برای مدیریت امور مالیاتی در یک شغل یا سایر مشاغل مرتبط است.

تفاوت کاربران مشمول سامانه مودیان و معاملات فصلی:

تمام مودیان حقیقی و حقوقی، شامل افرادی که پرونده مالیاتی دارند، مشمول کاربران سامانه مودیان هستند. از طرفی کاربران سامانه معاملات فصلی صرفا شامل افراد حقوقی و افراد حقیقی مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، مشمولین گروه اول ماده ۲ و کلیه مشاغل خاص آیین نامه اجرایی ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم هستند.

تفاوت روش‌های دسترسی و انتقال داده در سامانه‌ها:

برای دسترسی به خدمات سامانه معاملات فصلی و انتقال داده می‌توانید از دو روش استفاده کنید. در روش اول به صورت آنلاین با استفاده از مرورگرها وارد سایت رسمی شده و به خدمات سامانه دسترسی پیدا می‌کنید. در روش دوم با استفاده از نرم‌افزار آفلاین سازمان امور مالیاتی کشور می‌توانید عملیات ورود و ذخیره اطلاعات را انجام دهید. کاربران می‌توانند از روش‌های مختلف مانند اتصال دستگاه پایانه هوشمند اطلاعات فروش را به سامانه ارسال کنند. همچنین مودیان می‌توانند از طریق مرورگر وارد سایت رسمی شده و با حساب کاربری خود به خدمات سامانه مودیان دسترسی داشته باشند.

تفاوت میزان دقت اطلاعات در سامانه مودیان و معاملات فصلی:

در نهایت اطلاعاتی که در سامانه معاملات فصلی وارد می‌شود، باید با اظهارنامه‌ای که در سامانه مودیان ارسال می‌شود، مطابقت داشته باشد؛ بنابراین از این نظر در هر دو سامانه باید اطلاعات به صورت دقیق ثبت شود. با وجود اینکه در سامانه مودیان اطلاعات به وسیله پایانه‌های هوشمند به صورت لحظه‌ای به روز رسانی می‌شوند، اما در سامانه معاملات فصلی سالی چهار بار وضعیت خرید و فروش شرکت‌ها بروز رسانی می‌شود، اطلاعات سامانه مودیان معمولاً دقیق‌تر و به روزتر است معاملات فصلی است. 

تفاوت پایگاه داده سامانه مودیان و معاملات فصلی:

داده‌های موجود در معاملات فصلی شامل ثبت گزارش خرید و فروش، گزارش اطلاعات پیمانکار در پیمان های بلند مدت و اطلاعات کارفرما، ثبت گزارش امتناع برای پیش از سال 1395 و عرضه به مصرف کننده نهایی برای سال نام برده، ثبت گزارش صادرات و واردات، ثبت گزارش مدیریت پیمان و گزارش اجاره و پیش فروش است. این گزارش‌ها هم به صورت داده‌های فصلی بایگانی می‌شوند. در حالی که سامانه مودیان دارای داده‌های اقتصادی لحظه‌ای و گسترده‌ای از میزان فروش مودی، تعداد مشاغل فعال و مشمول مالیات، پرونده‌های ویرایش شده و تمام اطلاعات مالیاتی فرد اعم از پرداخت شده‌ها و بدهی مالیاتی است.

تفاوت میزان جریمه در سامانه مودیان و معاملات فصلی:

میزان محاسبه جریمه در سامانه مودیان و معاملات فصلی تفاوت بارزی با یکدیگر دارند؛ به‌این‌ترتیب که در سامانه مودیان معمولاً جریمه بسیار بیشتر از معاملات فصلی است. در معاملات فصلی در صورتی که معامله‌ای ارسال نشود، طرف معامله شخص دیگری معرفی شده یا از کد اقتصادی نامعتبر استفاده شود، مودی معادل ۲ درصد ارزش معامله جریمه خواهد شد. همچنین تاخیر در ارسال گزارش معاملات فصلی می‌تواند فقط یک درصد ارزش معامله جریمه به همراه داشته باشد. در حالی که در سامانه مودیان جریمه تخلف می‌تواند معادل ۱۰ درصد ارزش معاملات باشد. البته میزان محاسبه نرخ مالیات در هر دو سامانه کاملاً برابر است.

تفاوت مهلت ارسال اطلاعات در سامانه مودیان و معاملات فصلی:

در سامانه معاملات فصلی پس از اتمام هر فصل مودیان  ۴۵ روز فرصت دارند تا گزارش معاملات خرید و فروش خود را در سامانه معاملات فصلی ارسال کنند. این مدت زمان در سامانه مودیان معمولاً محدودتر است. بر اساس ماده ۱۳ فصل دوم قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، در صورتی که محل یک کسب و کار یا دفتر یک شرکت بنا به هر دلیلی تعطیل شود، تغییر مکان دهد یا به هر دلیلی به صورت دائم و موقت از پایانه فروشگاهی (دستگاه pos) استفاده نشود، مودی فقط ۱۰ روز فرصت دارد تا مراتب را از طریق کار پوشه خود در سامانه مودیان به سازمان امور مالیاتی کشور اطلاع دهد.

تفاوت اهمیت سامانه مودیان و معاملات فصلی:

با توجه به مواردی که تا این لحظه گفته شد، از جمله: حجم داده‌های موجود در سامانه مودیان، میزان جریمه، بروز بودن داده‌های مالی مودیان، فرصت پاسخگویی مودیان، تعداد ارگانه‌های مرتبط با سامانه، تعداد خدمات و میزان دقت اطلاعات در این دو سامانه، مشخص است که سامانه مودیان از اهمیت و جامعیت بیشتری نسبت به سامانه معاملات فصلی برخوردار است.

آنچه که از این مقاله آموختیم:

سامانه مودیان و سامانه معاملات فصلی به لحاظ وجود نظارت بر تبادلات مالی و ارائه خدمات مالیاتی، تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. این دو سامانه از نظر تعداد ارگان‌های ناظر، فرصت ثبت اطلاعات، میزان و نرخ محاسبه جریمه، دسترسی به اطلاعات دستگاه کارتخوان یا پایانه فروش با یکدیگر تفاوت دارند. در سامانه‌ی مودیان خدمات الکترونیک بیشتری به کاربران ارائه می‌شود، در حالی که سامانه معاملات فصلی یک سامانه‌ی تخصصی است.