در این مقاله سایت مباشر قصد داریم به موضوع شکوائیه اعاده حیثیت یا ادعای شرف بپردازیم. همه ما ممکن است احساس کنیم ناجوانمردانه هدف افترا و تهمت قرار گرفته‌ایم. جرمی به ما نسبت داده شده که بقول معروف روحمان هم از آن خبر ندارد. شکوائیه اعاده حیثیت راهی است که می‌توانیم در چنین وضعیتی از خودمان دفاع کنیم. برای آگاهی از روند ثبت و پیگیری شکوائیه اعاده حیثیت تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

اعاده حیثیت چیست؟

در فرهنگ‌های فارسی حیثیت را اعتبار، خوش‌نامی و آبرو معنی کرده‌اند. فرهنگستان زبان و ادب حیثیت را این‌گونه مفهوم سازی کرده است: پرستیژ prestige اعتبار و ارزش و احترامی است که فرد به دلیل موقعیت شغلی یا اقتصادی یا اجتماعی یا فرهنگی در جامعه از آن برخوردار است. وقتی فردی در مظان یک اتهام قرار می‌گیرد، در واقع این حیثیت و پرستیژ اوست که هدف این اتهام است.

اگر فرد اطمینان داشته باشد که هدف یک پروژه بی‌اعتبار کننده قرار گرفته، از این حق قانونی برخوردار است که از شرف و حیثیت خود دفاع نماید. این روند قانونی به اعاده حیثیت معروف است. اعاده در لغت به معنای اعطاء، بازگرداندن، رجعت، جبران کردن و برگرداندن است. برای آغاز روند قانونی اعاده حیثیت، فرد ملزم است شکایت نامه‌ای را ثبت کند که به شکوائیه اعاده حیثیت معروف است.

لزوم تنظیم شکوائیه اعاده حیثیت

اعاده حیثیت یکی از شکایت‌های رایج در جامعه به‌شمار می‌آید که شامل بسیاری از پرونده‌های قضائی کشور است. وقتی فردی شخص دیگری را به‌جرم انجام نگرفته متهم می‌کند و امکان اثبات جرم را ندارد، فردی‌ که از او شکایت شده می‌تواند اعاده حیثیت کند. با این‌ کار فرد برای جبران آبروی خود، دست به شکایت می‌زند تا به این صورت حیثیت خود را اعاده و جبران خسارت‌های وارد شده را درخواست کند.

اعاده حیثیت کردن نسبت به افترا نیز مانند وارد کردن افترا به دیگری جزو جرایم قابل گذشت است. برای اینکه اعاده حیثیت در مرجع قضایی مورد رسیدگی قرار‌گیرد، نیاز به شکایت شاکی خصوصی دارد. شاکی باید با تنظیم شکوائیه اعاده حیثیت در مراجع قضایی حیثیت از دست رفته خود را مطالبه نماید. شاکی اعاده حیثیت برای اینکه بتواند از این امتیاز قانونی استفاده کند باید ثابت کند که آنچه به او نسبت داده شده است، دروغ است. به عبارت دیگر اگر فردی کسی را متهم به جرمی کند و در مرجع قضایی ثابت شود که چنین جرمی رخ نداده، طرف مقابل به دلیل هتک حیثیت و برای بازگرداندن آبروی از دست رفته خود، می‌تواند با تنظیم شکوائیه اعاده حیثیت از فرد افترا زننده که با شکایت غیر واقعی خود موجب آبرو‌ریزی شده است، شکایت و درخواست اعاده حیثت کند.

انواع اعاده حیثیت

حیثیت افراد برای آنها دارای ارزش ویژه بوده و هرگونه خدشه به آن از نظر آنها ناپسند است. به همین دلیل قانون هم از حیثیت افراد دفاع کرده است و فرد خاطی را ملزم به بازگرداندن حیثیت از دست رفته بزه دیده نموده است. آسیب به حیثیت اجتماعی و خانوادگی افراد از طرق مختلف امکان‌پذیر است. یکی از طرق متداول افترا‌ زدن است که در آن بزه دیده به دروغ مورد آماج بزهکار قرار می‌گیرد. اعاده حیثیت دارای دو معنای عرفی و حقوقی است.

اعاده حیثیت عرفی

در اعاده حیثیت عرفی شخص بی‌گناه که به دروغ مورد اتهام قرار گرفته و آبرویش لکه‌دار شده است، از طریق مرجع قضایی اقدامات لازم را انجام می‌دهد. اعاده حیثیت عرفی می‌تواند در قبال جرایم ذیل واقع شود:

افترا

افترا وقتی حادث می‌شود که فردی جرمی را به فرد دیگری نسبت دهد، بدون آن‌که قادر به اثبات آن باشد. آنچه در افترا اهمیت دارد، دادن نسبت دروغین است. مثل اینکه کسی به فردی بگوید تو زناکار هستی یا تو دزد هستی و نتواند ادله اثبات ادعا را ارائه نماید.

نشر اکاذیب

نشر اکاذیب در واقع نسبت دادن امری خلاف واقع در قالب نوشتاری، چه به‌طور صریح و چه به‌طور ضمنی به دیگری است.

توهین

توهین به معنی فحاشی و استعمال الفاظ رکیک است که مخاطب آن، حتما اشخاص حقیقی هستند. این جرم می‌تواند از طریق فضای مجازی هم رخ دهد.

اتهام سرقت

دلایل اثبات بی‌گناهی در سرقت می‌تواند شامل هر امری باشد که نشان دهد سرقت یا دزدی اتفاق نیفتاده و یا اینکه شخص متهم آن سرقت را انجام نداده است. پس از برائت از جرم سرقت، متهم می‌تواند با روش‌هایی اعاده حیثیت از اتهام دزدی انجام دهد و علیه شاکی، به جرم افترا شکایت کند.

اعاده حیثیت کیفری و حقوقی

برخلاف اعاده حیثیت عرفی، که در آن شخص بی‌گناه مورد حمایت قانون قرار می‌گیرد، در اعاده حیثیت کیفری و حقوقی با شخصی مواجه هستیم که در گذشته مرتکب جرم شده و به موجب قانون از حقوق اجتماعی محروم شده است و بزه نسبت داده شده به شخص باعث شده که حیثیتش لکه‌دار شود. در واقع شخص در اثر نسبت داده شدن یک جرم از یک‌سری حقوق اجتماعی محروم می‌شود. هنگامی‌که شخصی به حکم قانون، اهلیت دارا بودن آن حقوق را از دست می‌دهد اعاده حیثیت، اعاده دوباره آن اهلیت و حقوق است. براساس قانون بعد از گذشتن مواعد قانونی، اهلیت و حقوق فرد قابل احیاء است.

اعاده حیثیت در قانون مجازات اسلامی

براساس قانون مجازات اسلامی شخصی که آبرو و حیثیت او لکه‌دار شده است، می‌تواند در دادگاه به طرح شکایت از افترا، مبادرت کند. در این‌صورت شخص افترا زننده به موجب قانون و حکم دادگاه مجرم شناخته و مجازات می‌شود. البته لازم به ذکر است که مساله افترا و هتک آبرو، یک بعد معنوی نیز دارد و طبیعتا فرد آسیب‌دیده باید این امکان را داشته باشد که برای جبران خسارت معنوی خود نیز درخواست بدهد.

موضوع اعاده خسارت معنوی ناشی از هتک حیثیت، در ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی مورد اشاره قرار گرفته است. اما معمولا در دادگاه‌ها برای جبران خسارت معنوی ناشی از افترا، حکمی صادر نمی‌شود و رویه قضایی مشابهی در این‌ مورد وجود ندارد. در این موارد دادگاه‌ها تنها به ماده ۶۹۷ و ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی استناد می‌کنند.

در چه مواردی می‌توان ادعای حیثیت کرد؟

از آنجایی‌که اعاده حیثیت فقط به دعواهای کیفری تعلق می‌گیرد، نمی‌توان در مباحث حقوقی اقدام به اعاده حیثیت کرد. در دعواهای حقوقی اگر متهم تبرئه شود و مشخص شود که شکایت پایه حقوقی نداشته است، فرد می‌تواند خسارات و هزینه‌ی صورت گرفته مانند پرداخت‌های خدمات قضایی و حق وکیل را دریافت نماید.

مهلت شکایت اعاده حیثیت

در قانون برای شکایت اعاده حیثیت مهلت خاصی در نظر گرفته نشده است. با این‌حال،‌ علی‌رغم اینکه این شکایت دارای مهلت و زمان‌بندی خاصی نیست، برای رعایت مصالح و پیشگیری از تضییع حقوق افراد، شخص آسیب‌دیده بهتر است در اولین زمان ممکن، بعد از این‌ که از اتهام مطرح شده تبرئه شد، برای اعاده حیثیت و طرح شکایت افترا اقدام کند.

مجازات محکوم در روند اعاده حیثیت

در صورت اثبات افترا و آسیب رسیدن به حیثیت فرد غیرمجرم، مفتری، مجرم شناخته شده و قانون برای او حکم مجازات صادر می‌کند. در قانون مجازات اسلامی، مجازات مفتری به شکل زیر است:

ماده 697 قانون مجازات اسلامی

اگر فردی از دو طریق خطی و چاپی همانند چاپ در روزنامه یا سخنرانی در جمعی اقدام به تهمت‌زندن به دیگری کند، از نظر قانون مجرم است. این فرد موظف به جبران کار خود، از طریق جزای نقدی درجه شش خواهد بود.

ماده 698 قانون مجازات اسلامی

اگر فردی از هر لحاظ همانند نامه، گزارش، شکواییه یا هر کار دیگر اقدام به اضرار به‌غیر نماید، مجرم محسوب می‌شود. فردی‌که به او تهمت‌زده شده، می‌تواند با تنظیم شکوائیه اعاده حیثیت، از شخص مفتری شکایت کند. دادگاه می‌تواند مفتری را به 1 ماه الی 1 سال حبس و 74 ضربه شلاق محکوم نماید.

ماده 699 قانون مجازات اسلامی

درصورتی‌که فردی برای افترا به دیگری از روی قصد اقدام به گذاشتن چیزی در منزل او کند، مجرم بوده و پس از اثبات جرم به 74 ضربه شلاق و حبس از 3 ماه الی 1 سال محکوم می‌گردد.

ماده 171 قانون اساسی

اگر قاضی پرونده حکم اشتباهی صادر کند و منجر به اضرار به‌ غیر شود، ضامن جبران خسارت وارده خواهد بود. هم‌چنین فرد می‌تواند برای اعاده حیثیت خود، از قاضی شکایت کند تا آبروی ریخته شده، جبران شود.

شرایط تحقق جرم اعاده حیثیت

شرایط تحقق اعاده حیثیت که منجر به اثبات جرم شده و مجرم اصلی را مشخص می‌کند عبارت است از:

•         فردی‌ که از او شکایت شده، باید دارای وجود خارجی باشد.
•         درصورتی‌ که مفتری، نتواند اتهام وارد کرده به دیگری را از طریق قانونی ثابت کند.
•         ثابت شود که مفتری، خبری را درباره دیگری از طریق انتشار مطالب، سخنرانی و… پخش کرده است.
•         جرم انجام شده به گردن فرد دیگری انداخته شود و ناروایی به او نسبت داده شده باشد.

چگونگی تنظیم شکوائیه اعاده حیثیت

فردی‌که به دروغ مورد تهمت فرد دیگری قرار گرفته است، در صورتی که شرایط لازم برای دفع اتهام از خود را داشته باشد، می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و با تنظیم شکوائیه اعاده حیثیت، از مفتری شکایت کند.

براساس ماده 697 قانون مجازات اسلامی، اگر شاکی بتواند بی‌گناهی خود را ثابت کند، می‌تواند تعقیب متهم را از دادسرا درخواست کند. دادسرا از متهم دعوت به‌عمل می‌آورد که اگر دفاعی از خود دارد بیان کند. در صورتی‌که سوءنیت و اتهام ناروای متهم اثبات شود،‌ دادسرا کیفرخواست صادر می‌کند و پرونده برای رسیدگی به دادگاه عمومی جزایی منتقل می‌شود.

نمونه فرم شکوائیه

برای تنظیم شکوائیه اعاده حیثیت، می‌توان از فرم‌های طراحی شده که امکان تسریع روند رسیدگی به شکوائیه را فراهم می‌نماید استفاده کرد. در ادامه دو نمونه از این فرم‌ها ارائه می‌شود.

نمونه شکواییه کیفری اعاده حیثیت برای جرم افترا

ریاست محترم …..

با سلام؛

احتراما به استحضار می‌رساند که مشتکی‌عنه ….. در تاریخ ….. در حضور دیگران علیه اینجانب ….. اتهاماتی را وارد نموده است. ولی موفق به اثبات آن در مراجع قضایی نشده و در نهایت دادگاه کیفری حکم بر برائت اینجانب صادر نموده است. لذا اینجانب با استناد به اسناد و مدارک ضمیمه شده و به استناد ماده 697 قانون مجازات اسلامی، تقاضای تعقیب و مجازات ایشان را دارم.

با تشکر و احترام

نمونه شکواییه کیفری اعاده حیثیت برای جرم نشر اکاذیب

ریاست محترم ….

با سلام؛

احتراما به استحضار می‌رساند که اینجانب و مشتکی‌عنه دچار اختلافاتی شدیم که متاسفانه ایشان با قصد اضرار به اینجانب شایعات و مطالب کذبی را در تاریخ … به قصد تشویش اذهان عمومی با استفاده از ….. انتشار داده‌اند که به حیثیت و اعتبار اینجانب لطمه شدیدی وارد نموده است. علی‌هذا اینجانب با استناد به اسناد و مدارک ضمیمه شده و به استناد ماده 698 قانون مجازات اسلامی، تقاضای رسیدگی و تعقیب ایشان را دارم.

با تشکر و تجدید احترام

آنچه در این مقاله آموختیم:

قانون برای حیثیت افراد حقیقی و حقوقی در جامعه، حرمت قائل است و مقرراتی را برای اعاده حیثیت آسیب دیده اشخاص در نظر گرفته است. در این مقاله سایت مباشر تلاش کردیم به مبانی و مفاهیم اعاده حیثیت بپردازیم و بر برخی از بخش‌های روند اعاده حیثیت متمرکز شدیم. لازم است اشاره کنیم که روند اعاده حیثیت، یک روند قانونی است و نیاز به آگاهی از قوانین حقوقی و تنظیم دقیق گزاره‌های دادرسی دارد. توصیه می‌کنیم برای افزایش امکان اعاده حیثیت، از مشاوران حقوقی کمک بگیرید. در این‌زمینه مشاوران حقوقی مباشر آماده همکاری و ارائه اطلاعات برای تنظیم شکوائیه اعاده حیثیت، به‌شما هستند. در ادامه اگر نیاز به مشاوره داشتید پیشنهاد می‌کنیم به صفحه مشاور شکواییه در مباشر مراجعه کنید.