تمامی شرکت‌ها برای امور سرمایه گذاری، اعم از سرمایه گذاری روی سایر شرکت‌ها یا جذب سرمایه برای توسعه شرکت، نیاز به مشاوره حقوقی دارند. مشاوره حقوقی می‌تواند قرارداد سرمایه گذاری را در سطوح محلی، ملی و بین المللی بررسی کند. نقش مشاوره در تحلیل شرایط پیش از قرارداد، نحوه تنظیم قرارداد سرمایه گذاری، پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی، پیگیری دعاوی و فسخ قرارداد، بسیار با اهمیت است. ما در این مقاله می‌خواهیم انواع سرمایه گذاری برای شرکت و نقش مشاوره حقوقی در قرارداد سرمایه گذاری را بررسی کنیم.
اهمیت مشاور حقوقی در فرآیند سرمایه‌گذاری
استفاده کردن از مشاوره حقوقی به شرکت سرمایه گذار کمک می‌کند که با ریسک‌های حقوقی قرارداد، پیش از امضای نهایی، مطلع شود. قردادها گاهی به صورت ملی یا بین‌المللی تنظیم می‌شوند؛ در این مواقع لازم است که شرکت‌ها مطمئن شوند تمام بندهای قرارداد منطبق با قانون بوده و منافع شرکت در هر صورت حفظ می‌شود. شرکت‌هایی که از مشاوره حقوقی استفاده نمی‌کنند، نمی‌توانند مدیریت ریسک داشته باشند؛ در صورت عدم رعایت قرارداد توسط شرکت مقابل، امکان فسخ قرارداد یا امکان دریافت حمایت قانونی کافی نخواهند داشت.
انواع سرمایه‌گذاری شرکت‌ها
انواع روش‌های سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها شامل موارد زیر هستند:
- سرمایه‌گذاری در شرکت از طریق سهام؛
- سرمایه‌گذاری با استفاده از اوراق قرضه؛
- صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک؛
- صندوق‌های شاخص؛
- صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF).
شرکت‌ها می‌توانند از طریق این روش‌ها اقدام به جذب سرمایه کرده و فعالیت خود را گسترش دهند. همچنین شرکت‌هایی که دارای انباشت سرمایه کافی هستند، می‌توانند برای افزایش سوددهی، از طریق یکی از روش‌های نام برده شده، اقدام به کسب درآمد مازاد کنند.
سرمایه‌گذاری در شرکت از طریق سهام:
شرکت‌ها برای جذب سرمایه می‌توانند بخشی از سهام خود را که به معنی انتقال قسمتی از مالکیت است بفروشند. شرکت‌های سرمایه گذار هم می‌توانند با خرید سهام سایر شرکت‌ها، چند امتیاز به دست آورند؛ اول این که خرید هر سهم به معنی دریافت یک واحد از مالکیت شرکت است. سهامداران کلان می‌توانند نقش قابل توجهی در تصمیم گیری‌های شرکت داشته باشند. شرکت‌های سودده می‌توانند درآمد خوبی برای سایر شرکت‌های سرمایه گذار ایجاد کنند.
این درآمد می‌تواند به صورت نقدی عاید شرکت‌های سرمایه گذار شود. حق تقدم این شرکت‌ها باعث می‌شود که بتوانند با سود به دست آمده، سهام بیشتری از شرکت مقابل را خریده و نقش فعال‌تری در آن شرکت داشته باشند. در پایان ارزش سهام خریداری شده هم مهم است و می‌تواند به عنوان یکی از منابع سرمایه گذاری شرکت، در مواقع لزوم به فروش برسد.
سرمایه‌گذاری با استفاده از اوراق قرضه:
در سرمایه‌گذاری با استفاده از اوراق قرضه شرکت شما مبلغی را به عنوان قرض به سایر شرکت‌ها ارائه می‌دهد؛ شرکت‌های مقابل هم به واسطه اوراق قرضه متعهد می‌شوند که اصل پول را به همراه سود مشخص و تا زمانی معین، پس دهند. از آنجایی که در این شیوه میزان سود دریافت شده برای سرمایه‌گذار ثابت و مشخص است، میزان ریسک سرمایه هم کاهش پیدا می‌کند. همچنین اگر می‌خواهید جهت افتتاح واحدهای جدید یا گسترش شرکت، جذب سرمایه داشته باشید، استفاده کردن از اوراق قرضه یکی از شیوه‌های مناسب بوده که تحت عنوان ابزار بدهی شناخته می‌شود.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک:
یکی از روش‌های سرمایه گذاری با ریسک پایین برای شرکت‌ها، استفاده از صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک است. در ایران شرکت‌های حرفه‌ای مختلفی در این زمینه به صورت قانونی فعال هستند. در این شیوه شرکت‌ها با کمک مدیران حرفه‌ای و مجرب در زمینه سرمایه گذاری، روی منابع مختلف از جمله سهام، اوراق قرضه و انواع اوراق بهادار سرمایه گذاری می‌کنند. این صندوق‌ها برای کاهش ریسک سرمایه از منابع سرمایه گذاری متنوعی استفاده کرده و به شرکت‌ها و افراد سرمایه گذار غیرمتخصص این امکان را می‌دهند تا با استفاده از اطلاعات و تجربه مدیریت صندوق، اقدام به کسب درآمد اشتراکی کنند. معمولا حجم سرمایه گذاری روی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، محدودیت خاصی نداشته و نسبتا امکان نقد شوندگی بالایی هم دارد.
صندوق‌های شاخص:
صندوق سرمایه گذاری شاخص نوعی صندوق سرمایه گذاری کم هزینه و کم ریسک است که با هدف منطبق شدن سرمایه گذاری با یکی از شاخص‌ها از جمله: شاخص کل، شاخص بورس اوراق بهادار یا سایر شاخص‌های مالی ایجاد می‌شود. در این صندوق‌های سرمایه گذاری، تابعیت از الگوی شاخص‌ها اهمیت داشته و منابع مالی با کمک مدیریت صندوق، برای حفظ این الگوها، سرمایه گذاری می‌کنند. این شیوه باعث می‌شود که هزینه سبدگردانی کمتر شده و ریسک سرمایه به نوع فعالیت مدیران سبد، وابستگی کمتری داشته باشد. اگر برای شرکت خود به دنبال سرمایه گذاری کم ریسک هستید، استفاده از سرمایه گذاری صندوق‌های شاخص یکی از گزینه‌های مناسب است.
صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF):
صندوق‌های قابل معامله در بورس یا Exchange Traded Fund که در بازار سرمایه تخصصی ایران به نام ETF شناخته می‌شود، یکی از منابع سرمایه گذاری کم ریسک با امکان نقد شوندگی بالا است. شرکت‌های سرمایه گذار می‌توانند در طول روزهای کاری بورس، اقدام به درخواست برای خرید واحدهای صندوق قابل معامله کنند. سهام خریداری شده در طول ماه دچار نوسان قیمت ملایمی شده و سرمایه گذاران می‌توانند از افزایش قیمت آن سود کنند یا این که در روزهای خاصی از ماه، سود خود را به صورت نقدی دریافت کنند.
صندوق‌های قابل معامله با تکیه بر تجربه مدیریت صندوق روی اوراق بهادار، بازار بورس، پروژه‌های بانکی سرمایه گذاری کرده و بخش مشخصی از سود، آن را به سرمایه گذاران ارائه می‌دهند. سرمایه گذاران هم می‌توانند سود حاصله را طبق قرارداد دوباره برای سرمایه گذاری و خرید واحدهای بیشتر هزینه کرده یا صرفا آن را برداشت کنند. صندوق‌های ETF تا حدی مشابه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک بوده با این تفاوت که امکان معامله وسط روز و نقدشوندگی بالاتری دارند. صندوق‌های قابل معامله در بورس، در بازار مالی ایران محبوبیت بالا و سرمایه گذاران زیادی داشته و این موضوع باعث شده که بانک‌های مطرح ایران، در ایجاد این صندوق‌ها فعالیت کنند.
مدیریت اختلافات حقوقی در سرمایه‌گذاری
گاهی بین شرکت‌ها، دولت‌ها و اشخاص حقیقی، اختلافات حقوقی در سطح ملی و بین‌المللی به وجود می‌آید که در ادامه به مدیریت حل چند مورد از این اختلافات اشاره می‌کنیم:
- در صورتی که اختلافات حقوقی سرمایه گذاری بین شرکت‌ها در مراحل اولیه باشد، شرکت‌ها برای حل این اختلافات، از مذاکرات مستقیم وکلای شرکت‌های طرفین استفاده می‌کنند. در این مرحله وکیل حقوقی نقش میانجیگر داشته و می‌تواند اختلاف را سریع‌تر از دادگاه حل و فصل کند.
- برای حل اختلاف حقوقی سرمایه گذاری در سطح ملی، شرکت‌ها به دادگاه‌های ملی یا همان دادگاه قوه قضاییه مراجعه می‌کنند. حل این اختلافات تا حد زیادی بستگی به استفاده از خدمات مشاوره حقوقی و وکلای مجرب دارد. این موارد معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که شرکت‌ها با تنظیم قراردادهایی به صورت مستقیم، اقدام به سرمایه گذاری می‌کنند.
- در صورتی که اختلاف سرمایه گذاری به صورت ببن‌المللی باشد، یعنی شرکت‌های سرمایه گذار و شرکت دریافت کننده سرمایه از کشور‌های مختلفی باشند، می‌توان از نهاد ICSID استفاده کرد. مرکز بین‌المللی حل و فصل اختلافات سرمایه‌گذاری در واشنگتن واقع شده و بیش از ۱۴۰ عضو دارد. حل این اختلافات نیاز به دریافت خدمات حقوقی، از وکلای بین‌المللی دارد.
در صورتی که شرکت‌ها پیش از عقد هرگونه قرارداد، از وکیل یا کارشناس حقوقی برای تنظیم فرم قرارداد استفاده کنند، از بسیاری اختلافات در حین سرمایه گذاری، پیشگیری خواهد شد.
ساختارهای حقوقی برای حمایت از سرمایه‌گذاری‌های کلان
براساس ماده ۹ قانون تشویق و حمایت سرمایه گذاری خارجی، سرمایه‌ی سرمایه گذاران مورد هرگونه سلب مالکیت قرار نخواهد گرفت. سرمایه گذاران ایرانی و خارجی می‌توانند از تسهیلات سرمایه گذاری به صورت ریالی و دلاری بهرمند شوند. توافق‌نامه‌ی سازمان تجارت جهانی یا (WTO)، دارای بندهایی است که از شرکت‌های سرمایه گذار به صورت بین‌المللی حمایت می‌کند.
همچنین معاهدات سرمایه گذاری دوجانبه یا BIT وجود دارد که شرکت‌ها می‌توانند به استناد این قوانین اقدام به سرمایه گذاری خارجی یا جذب سرمایه از سرمایه گذاران خارجی کنند. این قوانین شامل توافقنامه بین دو کشور است که منجر به جبران سلب مالکیت و جلوگیری از رفتار تبعیض آمیز با شرکت‌های خارجی می‌شود.
بررسی و ارزیابی حقوقی پروژه‌های سرمایه‌گذاری
وکلای حقوقی پیش از سرمایه گذاری شرکت، فرم‌های مربوط به سرمایه گذاری را که شامل تعهدات، شرایط، مزایا و تسهیلات سرمایه گذاری هستند، مطالعه می‌کنند. حال می‌توانند نظر دهند که آیا شرایط پیشنهاد شده از طرف شرکت مقابل، اجرایی و قانونی است یا خیر. در صورت عدم مطابقت با قوانین، در همین مرحله سرمایه گذاری متوقف می‌شود. در گام بعدی، وکیل این موضوع را بررسی می‌کند که آیا مجوزهای قانونی برای شروع کار وجود دارد؟ و این که آیا سرمایه گذار از تعهدات مالیاتی خود مطلع است یا خیر.
در ادامه وکیل حقوقی موارد احتمالی بروز دعاوی در آینده از جمله بروز مشکلات زیست محیطی، برخورد سایر شرکت‌ها و مردم محلی و … را بررسی کرده و طرفین را در جریان قرار می‌دهند. در پایان کارشناس حقوقی یا وکیل نتیجه ارزیابی‌های خود را در اختیار شرکت قرار داده و در آن مشخص می‌کند که این قرار داده تا چه حد می‌تواند شامل ریسک‌های حقوقی شود.
شرایط فسخ و خروج از قراردادهای سرمایه‌گذاری
در صورتی که یکی از شرکت‌های طرفین قرارداد سرمایه گذاری، تعهدات خود را زیر پا بگذارند، طرف مقابل ممکن است تمایل به فسخ و خروج از قرارداد داشته باشد. این فسخ در حالی می‌تواند به نفع شرکت اقدام کننده باشد که موارد آن یا در قرارداد پیشبینی شده باشد یا براساس قوانین ملی این امکان برای شرکت سرمایه گذار به وجود آمده باشد. شرکت‌ها برای این که در هنگام فسخ قرارداد دچار ضرر مالی نشوند، باید موارد آن را با کمک مشاوره حقوقی یا وکیل مجرب بررسی کنند. در صورتی که قرارداد به صورت حرفه‌ای تنظیم شده باشد، شرکت‌ها ترجیح می‌دهند در مواقع لزوم، به صورت دوستانه و بدون مراجعه به دادگاه، قرارداد خود را فسخ کرده و مانع خسارت یا اتلاف وقت بیشتر شوند.
در برخی موارد خاص از جمله حکم قضایی، تغییرات سیاسی، تصویب قوانین جدید، جنگ و برخی اتفاقات غیرقابل پیش بینی، می‌تواند منجر به فسخ یا خروج از قرارداد سرمایه گذاری توسط طرفین شود.
تنظیم اسناد، مدارک مالی و حقوقی مرتبط با سرمایه‌گذاری
تنظیم اسناد و مدارک مالی یک فرآیند پیچیده است که در تعامل واحدهای حسابداری با وکیل شرکت انجام می‌شود. این موارد شامل جمع آوری اطلاعات اولیه مالی و بررسی حقوقی سرمایه گذاری یا جذب سرمایه برای آن است. تمام اسناد مالی توسط وکیل حقوقی بررسی شده و ارزش قانونی آن بررسی می‌شود.
قراردادهای سرمایه گذاری توسط وکلا تنظیم شده و در اختیار وکلای شرکت مقابل قرار می‌گیرند. در صورت عدم تایید جزئیات، اصلاح شده تا به مرحله تایید نهایی و امضا برسند. پس از عقد قرارداد سرمایه گذاری، فرم‌ها در اختیار شرکت‌ها قرار گرفته و برای استفاده در هنگام دعاوی، پرداخت مالیات، فسخ قرارداد، حفظ حقوق شرکت و … بایگانی می‌شوند.
آنچه که از این مقاله آموختیم:
مشاوره حقوقی شرکت‌ها برای امور سرمایه‌گذاری می‌تواند در زمینه‌هایی از جمله: سرمایه‌گذاری در شرکت از طریق سهام، اوراق قرضه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های شاخص، صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) و … انجام شود. در مشاوره حقوقی، فرآیند تنظیم اسناد، مدارک مالی و حقوقی مرتبط با سرمایه‌گذاری انجام می‌شود. همچنین مشاوران حقوقی یا وکلا می‌توانند در پیگیری‌های بعدی حقوقی، به حفظ منافع شرکت‌ها کمک کنند.
