انواع طلاق در قانون مدنی ایران شامل طلاق رجعی و بائن است که هر یک دارای آثار حقوقی، مالی و شرایط خاص خود هستند و تفاوت آن‌ها بر حقوق زن و مرد در دوران عده، مهریه و نفقه تاثیر مستقیم دارد. طلاق بر اساس درخواست طرفین به سه دسته طلاق مرد، طلاق زن و طلاق توافقی تقسیم می‌شود و در هر حالت، الزامات قانونی و رویه قضایی بر رعایت حقوق مالی و حضانت فرزندان تأکید دارد. علاوه بر آن، انواع خاصی مانند طلاق خلع و مبارات با ویژگی‌های ویژه و اثرات متفاوت بر رجوع و عوض نیز در قانون پیش‌بینی شده‌اند.

معرفی انواع طلاق

طلاق در حقوق ایران نهادی است که صرفا برای پایان دادن به نکاح دائم پیش‌بینی شده است. قانون مدنی در ماده ۱۱۴۳ تصریح می‌کند که طلاق یا رجعی است یا بائن. این دو عنوان، قالب کلی طلاق را تشکیل می‌دهند و سایر اشکال طلاق، مانند خلع و مبارات، ذیل این تقسیم‌بندی قرار می‌گیرند. بر اساس قواعد عمومی، طلاق رجعی حالت غالب محسوب می‌شود و تنها در مواردی که قانون به صراحت مقرر کرده، طلاق بائن خواهد بود. درک درست از این مفاهیم اهمیت زیادی دارد، زیرا آثار مالی، حقوقی و حتی روانی هر کدام متفاوت است. برای دریافت مشاوره آنلاین طلاق می توانید با کارشناسان مباشر در تماس باشید.

تقسیم‌بندی طلاق بر اساس امکان رجوع مرد

طلاق بر اساس امکان رجوع مرد به دو نوع طلاق رجعی و طلاق بائن تقسیم می‌شود:

طلاق رجعی

طلاق رجعی حالتی است که پس از اجرای صیغه طلاق، مرد در ایام عده می‌تواند بدون نیاز به عقد نکاح جدید به همسر خود رجوع کند. این رجوع می‌تواند با لفظ یا حتی رفتاری که به‌طور روشن دلالت بر بازگشت داشته باشد انجام شود و نیت رجوع شرط اصلی آن است.

زن در مدت عده‌ی رجعی همچنان حقوقی شبیه دوران زوجیت دارد؛ مانند حق نفقه و سکونت در منزل مشترک. عده در این نوع طلاق معمولاً سه طُهر است، مگر در شرایط خاص مانند بارداری که تا زمان وضع حمل ادامه دارد.

طلاق بائن

در طلاق بائن، پس از اجرای صیغه طلاق، مرد دیگر حق رجوع ندارد و رابطه زوجیت به‌طور کامل منحل می‌شود. برای ادامه زندگی مشترک، زوجین باید دوباره عقد نکاح جدید منعقد کنند. قانون موارد مشخصی را به عنوان مصادیق بائن تعیین کرده است:

• طلاق قبل از نزدیکی
• طلاق زن یائسه
• طلاق خلع و مبارات تا زمانی که زن به عوض رجوع نکرده باشد
• سومین طلاق پس از سه وصلت متوالی، خواه وصلت از طریق رجوع بوده باشد یا عقد جدید

این تقسیم‌بندی اهمیت زیادی دارد زیرا بر مهریه، نفقه و حق سکونت زن نقش خواهد داشت.

برای دریافت مشاوره آنلاین ازدواج می توانید با کارشناسان مباشر در تماس باشید.

انواع طلاق بر اساس درخواست و توافق طرفین

انواع طلاق بر اساس درخواست و توافق طرفین عبارتست از:

• طلاق به درخواست مرد
• طلاق به درخواست زن
• طلاق توافقی

در ادامه به بررسی بیشتر هریک از انواع طلاق خواهیم پرداخت:

طلاق به درخواست مرد

قانون مدنی، حق طلاق را به صورت پیش‌فرض برای مرد پیش‌بینی کرده است. مرد می‌تواند با رعایت تشریفات قانونی، دادخواست طلاق بدهد. البته قانون حمایت خانواده و رویه‌ی قضایی امروزی، مرد را موظف می‌کند حقوق مالی زن مانند مهریه، نفقه و جهیزیه را تسویه کند. این نوع طلاق اغلب رجعی است مگر آنکه شرایط بائن بودن وجود داشته باشد.

طلاق به درخواست زن

زن در نظام حقوقی ایران به صورت مطلق حق طلاق ندارد، اما در شرایطی می‌تواند دادخواست بدهد. مهم‌ترین این موارد زمانی است که زن بتواند عسر و حرج خود را ثابت کند؛ یعنی ادامه زندگی برای او با مشقت شدید همراه باشد. همچنین در عقد نکاح ممکن است برای زن شرط وکالت در طلاق پیش‌بینی شود. در این صورت زن با استفاده از وکالت اعطاشده، خود می‌تواند طلاق بگیرد. برای دریافت مشاوره آنلاین طلاق توافقی می توانید با کارشناسان مباشر در تماس باشید.

طلاق توافقی

طلاق توافقی زمانی است که زن و شوهر هر دو تصمیم به جدایی گرفته‌اند و در مورد همه مسائل مالی و غیرمالی مانند مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و جهیزیه توافق می‌کنند. در این حالت دادگاه خانواده پس از بررسی صحت توافق و اطمینان از آگاهی طرفین، گواهی عدم امکان سازش صادر می‌کند. این نوع طلاق سریع‌تر انجام می‌شود اما همچنان نیازمند ثبت رسمی در دادگاه و دفترخانه است.

برای دریافت مشاوره آنلاین دریافت مهریه می توانید با کارشناسان مباشر در تماس باشید.

انواع طلاق خاص در قانون مدنی

انواع طلاق خاص در قانون مدنی هم شامل طلاق خلع و طلاق مبارات می‌باشد، این دو طلاق هرکدام ویژگی های خود را دارند.

طلاق خلع

طلاق خلع زمانی واقع می‌شود که زن به دلیل کراهت شدید از شوهر حاضر باشد مالی را به او بدهد تا طلاق بگیرد. این مال می‌تواند برابر با مهریه، بیشتر یا کمتر از آن باشد. اگر زن در مدت عده به آنچه بخشیده رجوع کند، طلاق از حالت بائن به رجعی تغییر می‌کند و در نتیجه مرد حق رجوع خواهد داشت.

طلاق مبارات

طلاق مبارات شباهت زیادی به خلع دارد، با این تفاوت که کراهت از سوی هر دو طرف وجود دارد. قانون محدودیتی برای میزان مالی که زن می‌بخشد مقرر کرده و بیان می‌کند که این مال نباید بیشتر از مهریه باشد. در مبارات نیز اگر زن به عوض رجوع کند، طلاق می‌تواند رجعی شود.

سایر انواع و مفاهیم مرتبط با طلاق

در کنار تقسیم‌بندی‌های اصلی، برخی موارد خاص نیز در قانون مدنی یا رویه قضایی اهمیت دارند. طلاق زن یائسه یا طلاقی که پیش از نزدیکی واقع شود همگی بائن هستند. همچنین در صورت وقوع سه طلاق پی‌درپی، جدایی نهایی و غیرقابل رجوع خواهد بود. علاوه بر این، بحث وکالت در طلاق نیز در عمل کاربرد فراوانی دارد؛ بسیاری از زنان از طریق شرط وکالت در عقدنامه، اختیار طلاق را تحت شرایط خاص به دست می‌آورند.

مقاله مرتبط: ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی چیست؟

جمع بندی

انواع طلاق در قانون مدنی ایران بر اساس امکان رجوع، درخواست طرفین و شرایط ویژه دسته‌بندی می‌شوند و هر نوع طلاق آثار حقوقی و مالی متفاوتی دارد. طلاق رجعی، طلاق بائن، طلاق توافقی، خلع و مبارات هر کدام شرایط و محدودیت‌های خاص خود را دارند و نقش وکالت و رعایت حقوق طرفین اهمیت ویژه‌ای دارد. شناخت دقیق این تقسیم‌بندی‌ها و تبعات قانونی آن‌ها برای تصمیم‌گیری درست و مدیریت مسائل مالی، حضانت و عده ضروری است. در نهایت، این دسته‌بندی‌ها چارچوبی روشن برای درک کامل آثار قانونی طلاق در ایران ارائه می‌کنند.

مقاله مرتبط: در چه صورت شکایت ترک انفاق رد می‌شود؟

سوالات متداول

تفاوت اصلی طلاق رجعی و بائن چیست؟

در طلاق رجعی، مرد در مدت عده می‌تواند بدون عقد جدید به زندگی مشترک بازگردد. اما در طلاق بائن چنین امکانی وجود ندارد و برای ازدواج مجدد نیاز به عقد تازه است.

آیا طلاق توافقی نیاز به حکم دادگاه دارد؟

بله. حتی اگر زن و مرد بر سر طلاق و مسائل مالی و فرزندان توافق کامل داشته باشند، باید دادگاه گواهی عدم امکان سازش صادر کند تا طلاق قابلیت ثبت پیدا کند.

مهریه در هر نوع طلاق چگونه تعیین می‌شود؟

در طلاق رجعی و بیشتر موارد بائن، زن مستحق تمام مهریه است. در طلاق خلع و مبارات، زن بخشی یا تمام مهریه یا مالی دیگر را به عنوان عوض می‌بخشد. در طلاق قبل از نزدیکی نیز زن تنها مستحق نصف مهریه خواهد بود.

مقاله مرتبط: شرایط دوازده‌گانه عقدنامه چیست؟