در دنیای امروز، شناسه کالا به ابزاری حیاتی در زنجیره تامین و تجارت تبدیل شده است. این شناسه‌ها از بارکد و کدهای دیجیتال تا تکنولوژی‌های نوین مانند بلاک‌چین و هوش مصنوعی را شامل می‌شوند و به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا محصولات را شناسایی، ردیابی و از تقلب جلوگیری کنند. پلتفرم‌های جامع کسب‌وکار مانند مباشر نیز در این زمینه فعال هستند و به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا از این سیستم‌ها بهره‌برداری بهینه داشته باشند.
شناسه کالا چیست؟
شناسه کالا یک کد منحصر به فرد است که محصولات را از یکدیگر متمایز می‌کند. این کدها به کسب و کارها در مدیریت موجودی، پیگیری سفارشات و بهبود فرآیندهای تجاری کمک می‌کنند. در بازارهای جهانی، این شناسه‌ها برای تسهیل جابه‌جایی کالاها از تولیدکننده به مصرف‌کننده ضروری هستند.
تاریخچه شناسه کالا در تجارت
شناسه کالا از دهه 1980 به بعد، با رشد تجارت جهانی، اهمیت بیشتری پیدا کرد. پیش از آن، شناسایی کالاها به‌صورت دستی و بر اساس برچسب‌های فیزیکی انجام می‌شد. توسعه بارکدها و کدهای شناسایی جهانی مانند “GTIN” و “EAN”، این روند را تسهیل کرد و شناسه کالا را به ابزاری ضروری در تجارت بین‌المللی تبدیل نمود.
شناسه کالا در تجارت الکترونیک
شناسه کالا، که به آن کد کالا یا کد شناسایی محصول هم گفته می‌شود، یک علامت یا کد منحصر به فرد است که برای شناسایی و تمایز محصولات از یکدیگر در سیستم‌های تجاری و توزیع استفاده می‌شود. این شناسه‌ها در واقع نقش حیاتی در زنجیره تأمین و مدیریت موجودی ایفا می‌کنند و به تمامی مراحل عملیات تجاری کمک می‌کنند.
نقش شناسه کالا در تجارت
-
مدیریت موجودی: شناسه‌های کالا به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند که کالاها را به راحتی ردیابی کنند و موجودی خود را به‌طور دقیق مدیریت نمایند. با استفاده از شناسه‌ها، هر بار که کالا جابجا می‌شود یا به فروش می‌رسد، سیستم به‌طور خودکار آن را ثبت می‌کند و باعث می‌شود موجودی به‌روز و دقیق باقی بماند.
-
پیگیری سفارشات: در هر مرحله از فرآیند خرید یا فروش، شناسه کالا به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که وضعیت محصول را پیگیری کنند. به‌ویژه در فروشگاه‌های آنلاین یا زمانی که کالاها به صورت فیزیکی جابجا می‌شوند، شناسه کالاها به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا از هرگونه اشتباه جلوگیری کنند.
-
تسهیل در عملیات گمرکی و حمل و نقل: در بازارهای بین‌المللی، استفاده از شناسه‌های کالا برای جابجایی محصولات از یک کشور به کشور دیگر حیاتی است. این شناسه‌ها به گمرکات و مقامات مربوطه کمک می‌کنند تا محصولات را شناسایی کرده و عملیات واردات و صادرات را ساده‌تر کنند.
-
افزایش دقت و کارایی: استفاده از شناسه کالا باعث افزایش دقت در ثبت، ذخیره‌سازی و جابجایی کالاها می‌شود. همچنین، با اتوماتیک شدن فرآیندها، خطاهای انسانی کاهش پیدا می‌کند و کارایی کلی فرآیندها بهبود می‌یابد.
-
کمک به شفافیت در زنجیره تامین: از طریق استفاده از شناسه‌های کالا، امکان ردیابی محصول از تولید تا مصرف وجود دارد. این شفافیت در زنجیره تأمین می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا مشکلات احتمالی (مثلاً در مورد نقص محصولات یا تاخیر در تحویل) را سریع‌تر شناسایی و حل کنند.
-
آسان‌تر شدن فروش و خدمات پس از فروش: شناسه‌های کالا می‌توانند به مشتریان این امکان را دهند که به راحتی محصولات خریداری شده را شناسایی کنند. این امر به ویژه در خدمات پس از فروش، ضمانت‌ها و درخواست‌های بازگشت کالا مفید است.
انواع شناسه کالا
شناسه کالا می‌تواند به صورت بارکد، کد QR یا شناسه‌های دیجیتالی باشد. بارکدها اطلاعات کالا را به صورت خطی یا دو بعدی کدگذاری می‌کنند و کدهای QR اطلاعات بیشتری را در خود جای می‌دهند و به راحتی با موبایل قابل اسکن هستند. شناسه‌های دیجیتالی نیز در سیستم‌های آنلاین برای ردیابی کالاها استفاده می‌شوند.
برای نمایش انواع شناسه کالا در یک جدول، می‌توان به موارد مختلفی اشاره کرد. در ادامه، جدول با توضیحات و مثال‌های مختلف برای هر نوع شناسه آورده شده است:
| نوع شناسه کالا | توضیحات | مثال‌ها |
| بارکد خطی (1D) | بارکدهای سنتی که به صورت خطوط عمودی نمایش داده می‌شوند. این بارکدها فقط اطلاعات محدودی را کدگذاری می‌کنند. | EAN-13، UPC، ISBN |
| بارکد دوبعدی (QR Code) | بارکدهای دو بعدی که می‌توانند اطلاعات بیشتری را در خود جای دهند و می‌توان با موبایل اسکن کرد. | QR Code برای تبلیغات، کدهای QR برای لینک‌های آنلاین و اطلاعات محصول |
| شناسه دیجیتالی (ID) | شناسه‌های دیجیتال که برای شناسایی کالاها و محصولات در سیستم‌های آنلاین استفاده می‌شوند. | شماره سریال محصول در سایت‌های خرید آنلاین، شناسه دیجیتال برای ردیابی کالا |
| کد دیتابیس (Database Code) | شناسه‌ای که در دیتابیس‌های فروشگاهی و انبارها برای شناسایی کالا استفاده می‌شود. | کد محصول در سیستم‌های انبارداری، کد کالای تجاری |
| RFID (شناسه رادیویی) | شناسه‌ای که از امواج رادیویی برای شناسایی و ردیابی کالاها استفاده می‌کند. | برچسب RFID روی محصولات در انبارهای بزرگ، فروشگاه‌ها برای ردیابی موجودی |
| شماره سریال | شماره منحصر به فردی که به هر کالای تولید شده اختصاص می‌یابد و برای شناسایی آن به کار می‌رود. | شماره سریال تلویزیون، گوشی‌های موبایل |
| کد SKU (Stock Keeping Unit) | شناسه‌ای منحصر به فرد که برای شناسایی موجودی و ذخیره‌سازی محصولات در فروشگاه‌ها و انبارها استفاده می‌شود. | SKU برای محصولات در فروشگاه‌های آنلاین و فیزیکی |
توضیحات بیشتر:
-
بارکد خطی (1D): این نوع بارکد ساده‌ترین شکل شناسایی کالا است و در بسیاری از فروشگاه‌ها و انبارها برای شناسایی محصولات استفاده می‌شود.
-
بارکد دو بعدی (QR Code): نسبت به بارکد خطی، اطلاعات بیشتری را در خود نگهداری می‌کند و می‌توان به راحتی با اسکنر موبایل آن را خواند. این بارکدها برای تبلیغات، رستوران‌ها، یا انتقال سریع اطلاعات استفاده می‌شوند.
-
شناسه دیجیتالی: این شناسه‌ها معمولاً در پایگاه‌های داده آنلاین به کار می‌روند و امکان ردیابی محصولات را در سیستم‌های فروشگاهی آنلاین فراهم می‌کنند.
-
کد RFID: این تکنولوژی برای ردیابی کالاها به صورت بی‌سیم و بدون تماس فیزیکی استفاده می‌شود و برای انبارداری و مدیریت موجودی بسیار مفید است.
نقش شناسه کالا در زنجیره تامین
شناسه کالا در زنجیره تامین به هماهنگی و بهینه‌سازی فرآیندهای تجاری کمک می‌کند. با این شناسه‌ها، کالاها از تولید تا مصرف‌کننده ردیابی می‌شوند و این باعث کاهش خطاهای انسانی، افزایش دقت مدیریت موجودی و تسهیل ارتباط بین تامین‌کنندگان، توزیع‌کنندگان و فروشندگان می‌شود.
استانداردهای جهانی شناسه کالا
استانداردهایی مانند GS1 و ISO برای شناسه کالا وجود دارند که برای یکپارچگی و هماهنگی در تجارت بین‌المللی ضروری هستند. این استانداردها به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند که کالاها را به راحتی شناسایی و ردیابی کنند.
شناسه کالا در سیستم‌های مدیریت موجودی
استفاده از شناسه کالا در سیستم‌های مدیریت موجودی باعث افزایش دقت و کاهش هزینه‌های عملیاتی می‌شود. این شناسه‌ها به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند که جریان کالاها را به‌طور مستمر رصد کنند و از بروز مشکلاتی مانند کمبود یا اضافی موجودی جلوگیری کنند.
شناسه کالا و شماره سریال
شناسه کالا برای شناسایی یک نوع خاص از کالا در سطح وسیع استفاده می‌شود، در حالی که شماره سریال مختص یک واحد خاص از کالا است و بیشتر در گارانتی و خدمات پس از فروش کاربرد دارد.
کاربرد شناسه کالا در صنایع مختلف
در صنعت خرده‌فروشی، حمل‌ونقل، داروسازی و تولید، شناسه کالا به بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند. در صنایع حساس مانند داروسازی، این شناسه‌ها برای ردیابی محصولات پزشکی و جلوگیری از اشتباهات توزیع استفاده می‌شوند.
شناسه کالا و ردیابی اصالت محصولات
شناسه کالا باعث می‌شود که هر محصول به‌طور دقیق و منحصر به فرد ردیابی شود. این ویژگی به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد که از اصالت محصولات اطمینان حاصل کنند و از ورود محصولات تقلبی به بازار جلوگیری نمایند.
چگونه شناسه کالا از تقلب جلوگیری می‌کند؟
شناسه کالا با ارائه کدی منحصر به فرد و قابل ردیابی، از تقلب و جعل جلوگیری می‌کند. این شناسه‌ها اطلاعات دقیقی از مبدا، تولید و توزیع کالا فراهم می‌آورند و در صورت بروز مغایرت، امکان اصلاح سریع وجود دارد.
شناسه کالا در ایران
در ایران، تمام کالاهای وارداتی و تولیدی باید شناسه کالا داشته باشند. این شناسه‌ها معمولاً به‌صورت بارکد یا کدهای دیجیتالی مانند GTIN صادر می‌شوند و تحت نظارت سازمان‌های دولتی برای جلوگیری از واردات کالاهای تقلبی قرار دارند.
آنچه از این مقاله آموختیم:
شناسه کالا به‌عنوان ابزاری کلیدی در تجارت، موجب شفافیت، کارایی و امنیت در فرآیندهای تجاری می‌شود. این شناسه‌ها به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا کالاها را ردیابی کرده و از تقلب جلوگیری کنند. پلتفرم‌هایی مانند مباشر نیز در این زمینه فعال هستند و به کسب‌وکارها کمک می‌کنند تا با بهره‌گیری از این سیستم‌ها، فرآیندهای خود را بهینه کنند و از مزایای آن استفاده کنند.
